به گزارش “دانشجوآزاد” گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-محمدصالح سلطانی؛ قرارمان جایی است در حوالی دانشگاه صنعتی شریف. در طبقه اول ساختمان نوساز ِ ابتدای خیابانی که به در ِ غربی دانشگاه ختم می‌شود. سه چهار جوان ِ حداکثر ۲۵ ساله منتظرمان هستند تا از دستاوردهایشان در «پژوهشکده شهید رضایی» بگویند. یکی از نهادهای اقماری زیرمجموعه دانشگاه که عمده نیروهایش، دانش‌جویان متعهد شریف هستند.پژوهشکده‌ای که نقش موثری در حل بسیاری از معضلات کشور، خاصه در حوزه فناوری‌های نوین داشته.

فانوس: بازگشت به مساله‌محوری

ابتدا به سراغ گروه «فانوس» می‌رویم.  شاخه‌ای از پژوهشکده شهید رضایی که در حال برگزاری یک رویداد علمی هستند. مسابقات ملی طراحی و ساخت موتورهای توربینی که از تابستان آغاز شده و حالا وارد مراحل حساس خود شده است. امیرحسین اسلامی، دانشجوی ورودی ۹۰ رشته مهندسی مواد، یکی از مسئولین اصلی این رویداد است. او، مساله طراحی بومی این موتورها را موضوعی کلیدی برای کشور می‌داند که بهترین راه برای دغدغه‌مند کردن گروه‌های دانشجویی نسبت به آن، استفاده از ظرفیت مسابقات علمی است. آن‌طور که اسلامی و دوستانش می‌گفتند، قرار است از میان تیم‌هایی که اکنون در مرحله طراحی مفهومی موتور توربینی هستند، یکی دو تیم به مرحله اجرا برسند و موتور خود را تولید کنند. در نهایت هم موتوری که واجد بهترین شرایط و استانداردها باشد، توسط شرکت‌های مرتبط به تولید انبوه خواهد رسید.

اسلامی، چندی پیش هم در گفتگو با خبرگزاری دانشجو گفته‌بود:« یک مکانیزم مرسوم جهانی برای حل مشکلات کلان کشوری، که از سال ۲۰۰۴ در دنیا اجرا می شود، این است که مسائل اصلی و فناورانه کشور را در قالب مسابقات دانشجویی عرضه می کنند و با حمایت های مجری مسابقات، دانشجویان به ایده پردازی برای حل آن مشکل در خلال یک مسابقه ی علمی می پردازند. ما هم در پژوهشکده شهید رضایی تصمیم گرفتیم برای حل برخی از مشکلات فناورانه  کشور از این قالب استفاده کنیم.». درست بر خلاف برخی رویدادهای دانشگاهی، که  تلاش می‌کنند دانشجو را به سمت ایده‌های کم‌ریسک و عموماً خدماتی بکشانند. به نظر می‌رسد الگوی مطرح شده از جانب پژوهشکده شهید رضایی، برای حل بسیاری از مسائل کلان صنعت کشور، کارگشا باشد.

علم یا تجارت؟ مساله این است

از اسلامی و دوستانش خداحافظی می‌کنیم و به سمت دفتر اصلی پژوهشکده شهید رضایی می‌رویم. ساختمانی در حال ساخت، مقصد ماست. بدون هیچ نشانه‌ای که خبر از وجود یک پژوهشکده در این مکان بدهد. از کارگران آدرس دقیق را می‌گیریم و از لابلای گل و خاک و سیمان، به سمت طبقه سوم ساختمان ِ نیمه‌کاره‌ای مشرف به خیابان آزادی می‌رویم.  قرار است با سعید سرافراز، از مسئولین این پژوهشکده و دانشجوی دکترای برق دانشگاه شریف صحبت کنیم. او برایمان از برنامه‌های پژوهشکده می‌گوید و البته گریزی هم به متن سخنانش در دیدار دانشجویان نخبه شریفی با حضرت آقا می‌زند.

سرافراز معتقد است روند فعلی نظام دانشگاهی کشور، بیش از آن‌که به قدرت و اهمیت علم اشاره کند، در پی اصالت‌بخشی به «تجارت» است. سرافراز به کنایه‌ می‌گوید انگار حدیثر «العلم سلطان» در برخی دانشگاه‌های ما تبدیل به «التجاره سلطان» شده و این، اتفاق خوشایندی نیست.  در ادامه، سرافراز از آخرین برنامه‌های پژوهشکده می‌گوید که یکی از مهم‌ترین هایش، رونمایی از خودروهای برقی با حضور رئیس‌جمهور بوده است.

مهندس بابکی، مسئول مسابقات طراحی و ساخت خودروهای برقی، سومین نفری است که امروز با او گفتگو می‌کنیم. او برایمان مسیر تبدیل ایده‌های دانشجویی به خودروهای برقی را شرح می‌دهد. مسیری که شباهت‌های زیادی به مسیر بچه‌های «فانوس» دارد. بابکی البته از بی‌توجهی دولت و شرکت‌های خودروسازی نیز بسیار گله داشت. می‌گفت این خودروها آماده تولید انبوه هستند و شرایط لازم را هم دارند اما متاسفانه خودروسازها نخواسته اند که این محصول را جدی بگیرند.

ماجرای موتور ِ برقی و مسئولین خسته

در انتهای بازدید، دانشگاه شریف را دور می‌زنیم و به سراغ یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان تحت حمایت پژوهشکده می‌رویم. شرکتی که به صورت تخصصی در حال کار روی تولید انبوه موتورسیکلت‌های برقی است. دفترشان، جایی در حوالی دانشگاه است و اکثرشان دانشجو هستند. گوشه پارکینگ ساختمانی که دفتر شرکت کوچک جوانان شریفی در آن قرار گرفته، موتورسیکلت آبی رنگی پارک شده که نخستین خروجی این مجموعه دانش‌بنیان است. موتورسیکلتی برقی، با توانی مشابه نمونه‌های بنزینی و صدهابرابر آن‌ها مفید برای محیط زیست. بچه‌های شرکت، دنبال ساخت موتورهای بهتر و رساندن آن‌ها به تولید انبوه بودند. چه‌زمانی آرزوی رسیدن این محصولات به تولید انبوه محقق می‌شود؟ نمی‌دانیم. شاید زمانی که مسئولینِ خسته، جایشان را به مسئولین جوان‌باور بدهند.

ظهر شده و بازدیدمان دارد به پایان می‌رسد. با وجود حضور تقریباٌ سه ساعته در مجموعه پژوهشکده شهید رضایی، هنوز بخش‌های عمده‌ای از دستاوردها و نوآوری‌های این مجموعه برایمان ناپیدا مانده.چرا؟ جوابش احتمالاً جایی در آینده، در سال‌های درخشان پیشرفت علمی ایران، نهفته است.