به گزارش “دانشجوآزاد”

مراسم حنابندان از گذشته تا کنون

حنابندان، نزد اقوام ایرانی رسمی قدیمی است. ایرانیان باستان حنا را نشانه‌ای از مهر و نیکبختی و شادی می‌دانستند. برگزاری مراسم حنابندان همچون برخی رسوم دیگر طی گذشت زمان کمرنگ شده یا با برخی تغییرات شاهد جشن حنابندان هستیم. برخی خانواده‌ها به‌دلیل هزینه‌های گزاف ازدواج معمولا از برگزاری مراسم حنابندان صرف‌نظر می‌کنند؛ البته هنوز در بیشتر روستاها و بخصوص شهرهای جنوبی کشور مراسم حنابندان، جزء لاینفک مراسم عروسی می‌باشد.

بسیاری از آیینهای مراسم حنابندان ریشه های مشترک و شیوه های اجرایی یکسانی دارند و برخی دیگر از آئین های حنابندان با وجود ریشه های مشترک، با شیوههای متفاوتی برگزار می شوند. بنابراین سیر جغرافیایی و تاریخی آیین های مراسم حنابندان با توجه به فرهنگهای مختلف از گذشته تا به امروز گویای این امر است که تغییراتی در  آیین حنابندان ایجاد شده است.

مراسم حنابندان، جشن خداحافطی عروس

مراسم حنابندان، جشنی است که در واقع مراسم خداحافظی عروس بوده و در آخرین شب اقامت عروس به‌طور رسمی در خانه پدری برگزار می‌شود. مراسم حنابندان در هر یک از شهرهای کشورمان به‌شکلی خاص برگزار می‌شود، ولی در اصل آماده کردن حنا (خیساندن آن) و آغشته کردن دست و پای عروس و گاهی داماد به حنا می‌باشد.

آیین مراسم حنابندان

در زمان‌های نه چندان دور در مراسم حنابندان، خانمها دستشان را به حنایی که دورتادور مراسم گرداننده می‌شد آغشته می‌کردند و این آیین مراسم حنابندان همچنان در روستاها و شهرهای کوچک ایران پابرجاست. در گذشته برای مراسم حنابندان، معمولا حنا در منزل داماد تهیه می‌شد و داماد همراه خانواده‌اش حنا را با ساز و دهل به منزل عروس می‌بردند و با اجازه بزرگترها مراسم حنابندان انجام می‌شد. خواهر عروس دستان عروس و برادر داماد دستان داماد را حنا می‌بستند.
در برخی مناطق در حالی که عروس شال قرمز رنگی روی سر خود انداخته، دست راست خود را بالای سرش گرفته و مهمانان خصوصا اقوام داماد هدایایی مانند سکه‌های طلا کف دست عروس قرار می‌دهند.

مکانها و نام های محلی مراسم حنابندان

مکانهای برگزاری مراسم حنابندان: شامل:  آیین هورزان دماوند بخش آبسرد، بلوچستان، تهران، خراسان، رمشک، سروستان، سه هزار تنکابن، شوشتر، فش، کلاردشت.

نامهای محلی که برای مراسم حنابندان در هر منطقه از ایران انتخاب شده، بنابر فرهنگ و رسوم از گذشته تاکنون متفاوت بوده اند. از جمله نامهای رایج برای مراسم حنابندان می توان به: حینابنون، انیبندان، حنابندان یا حنابندون و … اشاره کرد.

شمار دفعاتی که مراسم عروسی انجام می شود به طور معمول دو شب است؛ یعنی قبل از عروسی مراسم حنابندان انجام می گیرد که در گذشته به مدت سه روز تا یک هفته برگزار میشده است. از گذشته تاکنون پذیرایی بیشتر با شیرینی، میوه، شربت، نُقل و صرف ناهار و شام و … همراه بوده است.

مراسم حنابندان در سیستان و بلوچستان

در گذشته برای مراسم حنابندان، معمولا حنا در منزل داماد تهیه می‌شد

در سیستان مراسم حنابندان بیش از یک روز به‌ طول می‌انجامد. شب اول مراسم حنابندان که به اصطلاح محلی «سرشویی» گفته می‌شود، مقدار زیادی حنا خیسانده و آماده می‌کنند، برای اطلاع اقوام و همسایگان نیز مقداری در خانه آنها توزیع می‌شود. برای برگزاری مراسم حنابندان افراد در خانه داماد جمع شده و سینی حنا را روی سر یکی از افراد قرار داده و به سمت خانه عروس حرکت می‌کنند. برای مراسم حنابندان طی مسیر ابیات و شعر هایی را با کف زدن و شادی می‌خوانند.

امشب حنا می بنده / به دست و پا می بنده / اگر حنا نباشه آب طلا می بنده / حنا حنا می بنده به دست و پا می بنده / حنای زابل جانه فامیل شاه (داماد) می بنده/ حنا حنایه، حنا چه خوش نمایه / دست عروس نبندین، تا مادرش بیایه.

بعد بر اساس یک آیین قدیمی مراسم حنابندان، درب خانه عروس را بسته و اقوام عروس پشت در می‌ایستند و ابیاتی سمبلیک را در دو طرف در، هر دو خانواده می‌خوانند که بیانگر نزاعی ظاهری بین داماد و مادر عروس می‌باشد، یعنی نمی‌خواهد دخترش را از خودش دور کرده و به خانه شوهر بفرستد.

اقوام داماد / در واکنه در واکنه حنا میاره ور شما

اقوام عروس / حنای شما مال شما ما زن نداریم ور شما

اقوام داماد / در واکنه در واکنه ساعت می آره ور شما

اقوام عروس / ساعت شما مال شما ما زن نداریم ور شما

اقوام داماد / در واکنه در واکنه دستمال میاره ور شما

اقوام عروس / دستمال شما مال شما ما زن نداریم ور شما

تا اینکه در نهایت به احترام نام داماد و نه به خاطر هدایا در را باز کرده و اقوام داماد وارد خانه عروس می‌شوند.

مراسم حنابندان در پاکستان

سینی تزئین شده برای مراسم حنابندان

مراسم حنابندان معمولاً ۶ ماه قبل از عروسی و یکی دو ماه بعد از نکاح در پاکستان برگزار می گردد. مراسم حنابندان را می توان مخصوص خانم ها و خویشاوندان عروس دانست حضور مرد ها نیز بسیار پرشور است.

چگونگی برگزاری مراسم حنابندان در پاکستان

معمولا تمامی زنان شرکت کننده در مراسم حنابندان به دست ها و پاهای خود حنا می زنند

معمولاً یک ماه قبل از مراسم کارت دعوت های مراسم حنابندان به دست خویشاوندان و دوستان خانواده ی عروس می رسد و هر کس تلاش می نماید خود را درمیان دیگران بیش تر جلوه نماید. لذا خانم ها برای شرکت در مراسم حنا بندان به بازار رفته و خرید خاصی برای شب حنابندان انجام می دهند.

رنگ سنتی شب مراسم حنابندان (آبی و نارنجی) می باشد. شاید دلیل انتخاب رنگ آبی برای مراسم حنابندان، اظهار شادی و خوشی و رنگ نارنجی به علت هم رنگ بودن با حنا باشد. البته امروزه رنگهای سفید و قرمز نیز جای خود را در شب های حنابندان به خوبی پیدا نموده است. معمولاً در شب حنابندان، تمامی زنان و دختران شرکت کننده در مراسم حنابندان به دست ها و پاهای خود حنا می زنند. البته حنایی که در مراسم حنابندان استفاده می شود بسیار مرغوب و باظرافت خاصی استعمال می شود.

عروس با لباسی که معمولاً رنگ نارنجی دارد و اکثراً “ساری” می باشد در مراسم حنابندان حاضر می گردد و در کنار مادر خود و خویشاوندان نزدیک در راس مجلس بر روی صندلی تزئین شده ای می نشند و دوستان و خویشاوندان عروس با برنامه ریزی قبلی شروع به حنا نمودن دست و پای عروس می نمایند در همین گیر و دار سایر دوستان و خویشاوندان به رقص پایکوبی می پردازند و باخواندن شعرهای مخصوص حنابندان شادی خود را به اوج می رسانند.

در خانواده هایی که استطاعت مالی خوبی دارند. مراسم حنابندان بسیار پرخرج و به همراه سفره رنگارنگ غذا برگزار می شود و در میان خانواده هایی که از استطاعت مالی ضعیفی برخوردار هستند، مراسم به همراه شیرینی به پایان می رسد. حنابندان معمولاً بعد از نماز مغرب و عشاء آغاز می گردد و تا نیمه های شب ادامه پیدا می کند.

البته امروزه با بازشدن آرایشگاه های جدید و با تکنیک خاص، دیگر مراسم حنابندان شور قدیمی خود را ندارد چون عروس را برای مراسم حنابندان به آرایشگاه ها می برند و مثل گذشته خویشاوندان و دوستان مسوولیت حنا نمودن دست و پاهای عروس را برعهده ندارند. اما باز هم مراسم حنابندان از مراسم های بسیار پرطرفدار و پرخرجی برای مردم پاکستان می باشد.

مراسم حنابندان به شکل امروزی

مدل تزئین سینی مراسم حنابندان

امروزه چنانچه مراسم حنابندان برگزار شود، با تشریفاتی کامل و مراسمی زیبا شاهد برگزاری آن هستیم. سینی‌های تزیین شده حنا که عموما سفارشی تهیه می‌شوند بسیار چشم‌نواز هستند.

مراسم حنابندان در این دوره و زمانه بیشتر جای خود را بهBachelorette party داده است مشابه مراسم حنابندان، شب قبل از عروسی در آمریکا و کانادا و چندین کشور دیگر برگزار می‌شود. در واقع در نقاط مختلف دنیا شاهد هستیم که مراسم و آیین‌هایی نسبتا مشابه به بهانه‌های مختلف از دیرباز بین مردم برگزار می‌شود که هر یک داستان جالبی را در خود نهان دارند.

چگونه جشن حنابندان خود را به شکل امروزی برگزار کنیم؟

رنگ قرمز عضو جدانشدنی مراسم حنابندان است

مراسم حنابندان در این دوره و زمانه بیشتر جای خود  را به پارتی‌های گودبای مجردی داده است، اما افرادی هم هستند که دوست دارند در مراسم ازدواج خود سنت‌های قدیمی را نیز به جا بیاورند.

اولین کاری که باید برای مدرن کردن مراسم حنابندان انجام دهید این است که به جای خانه‌ی پدری، یک مکان جالب‌تر و حتی ویژه برای مراسم حنابندان پیدا کنید. اگر چنین امکانی ندارید، حداقل سعی کنید برای برگزاری مراسم حنابندان خانه‌ی خود را تزیین کنید.  تالار هایی هستند که برای برگزاری مراسم حنابندان سالن‌های جداگانه‌ای را درنظر گرفته‌اند. این سالن‌ها تزیینات ویژه‌ای برای مراسم حنابندان دارند. همانطور که می‌دانید رنگ قرمز عضو جدانشدنی مراسم حنابندان است.

اصلی‌ترین سنت جشن و مراسم حنابندان این است که به دستان عروس خانم حنا می‌مالند. در این مورد می‌توان به جای طرح‌هایی که ظاهر نامناسبی به دستان دختر خانم می‌دهد، از مدل‌های جالب‌تری استفاده کرد.

در طراحی با حنا سه سبک عربی، هندی و ساده وجود دارد که می‌توانید از این مدل‌ها برای زیباتر شدن دستان‌تان استفاده کنید. این نقش‌ها علاوه براینکه تصویر مدرنی از شما را در ذهن مهمانان ایجاد می‌کنند، سنت حنا گذاشتن مراسم حنابندان را هم خیلی دلپذیر خواهد نمود. البته نگران نباشید رنگ حنا خیلی زود و بعد از چند بار استحمام از بین می‌رود.

طراحی با حنا روی دست برای مراسم حنابندان

به این فکر کنید که امشب آخرین شبی است که در خانه‌ی پدری خود هستید. برای همین هم باید مراسم حنابندان یکی از بهترین شب های  زندگی‌تان باشد. کمی فکر و خلاقیت را مایه‌ی استعداد خود کنید و برای مراسم حنابندان فکرهای ویژه‌ای بکنید. یا اینکه از مهمانان بخواهید لباس‌های راحتی بپوشند. چون می‌خواهید تا اخر شب برقصید و خوش بگذرانید.

طبق عادتی که چند سال اخیر در مراسم حنابندان مرسوم شده، باید یک یادگاری و به اصطلاح گیفت به مهمانان هدیه بدهید. از آنجایی که مراسم حنابندان شما متفاوت و منحصر بفرد است، هدیه‌ای هم که به دوستان خود می‌دهید باید متفاوت باشد. گلی که از حنا درست شده، هدیه‌هایی که نام شما روی آن حک شده یا هدیه‌های مدرن دیگری که همیشگی هستند و نباید دور انداخته شوند، انتخاب مناسبی برای‌ مراسم حنابندان خواهد بود.

مدل سینی مراسم حنابندان

تزیین سینی مراسم حنابندان

 مدل سینی مراسم حنابندان