به گزارش “دانشجوآزاد” به نقل از خبرگزاری فارس، «فروش و مصرف کالای خارجی باید به‌ عنوان یک ضد ارزش تلقی شود مگر آنجا که مشابه‌اش نیست.»

از ۱۶ سال پیش رهبر معظم انقلاب با تاکید بر اشتغال زایی و توجه به تولید ملی در نامگذاری سال‌ها، اهمیت توجه به توان داخلی و تاثیر آن در اقتصاد کشور را عنوان کردند.

اهمیت مقام معظم رهبری به تولید داخلی سبب ایجاد انگیزه در محققان و پژوهشگران کشورمان شد به طوریکه حتی با وجود تحریم نیز بر پای خود ایستادند و کوشیدند تا نیازهای کشور از طریق تولید ملی حل شود.

در این راستا طرح‌هایی با عنوان «طرح‌های کلان ملی» تدوین شد، طرح‌هایی که برای تدوین آن هزینه‌ها و زمان‌ها صرف شد تا کارشناسان تجزیه و تحلیل کنند، نیازها را بشناسند، طرح‌ها را ساماندهی و طبقه‌بندی کنند و سپس طرح‌ها به سطح بالای مدیریتی کشور ارائه شود.

 ۴۷ طرح کلان ملی در دانشگاه‌ها مطرح شد که باوجود کمبود بودجه، همت بر اجرای این طرح‌ها قرار گرفت و پژوهشگران کشورمان در حال اجرای این طرح‌ها بودند که در دولت یازدهم این طرح‌‌ها متوقف شد.

* طرح‌های کلان ملی چیست؟

طرح‌های کلان ملی، طرح‌های بزرگ پژوهشی و فناوری طراحی و ساخت یک محصول یا توسعه خدمات و فرآیندهای کلیدی و پیشرفته مورد نیاز کشور است که از سوی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در تعامل و همکاری با صنعت یا دستگاه مرتبط تعریف، تصویب و اجرا می‌شوند.

این طرح‌ها فرادستگاهی بوده و از لحاظ اجرا و کاربرد در یک موسسه یا دستگاه نمی‌گنجد، مرجعیت بررسی و تصویب طرح برابر قانون با حضور تمام ذینفعان اعم از جبهه عرضه و تقاضا با شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری(عتف) به ریاست رئیس جمهور است.

هدف طرح‌های کلان ملی: رفع نیازهای اساسی کشور در داخل در آینده دور و نزدیک و تقویت بنیه دانشی و اقتصاد دانش بنیان برای ایجاد رفاه و حفظ استقلال کشور و حرکت به سمت آرمان‌های نظام اسلامی.

ضرورت طرح‌ها: باتوجه به پیشرفت‌های خوب علمی که در آن مقطع اتفاق افتاده بود و مقام اول تولید علم منطقه برای کشور بدست آمد، هدفمندی و کاربردی کردن این پژوهش‌ها و به عبارتی تولید ثروت از علم نیاز جدی کشور و از تاکیدات و مطالبات مقام معظم رهبری بود، به همین منظور شناسایی طرح‌های بزرگی که بتواند جهت دهنده فعالیت‌های عمده پژوهشی و توسعه فناوری در کشور باشد در چارچوب نقشه جامع علمی و با حضور تمام ذینفعان در ساختار شورای عالی عتف ضرورتی تام داشت که به آن پرداخته شد و در مدتی نزدیک به دوسال کار کارشناسی و هماهنگی بین جبهه عرضه و تقاضا و مبتنی بر فعالیت‌های نیازشناسی انجام شد، مهم‌ترین نیازها شناسایی و در مرحله اول ۳۸ طرح کلان ملی و در جلسه دوازدهم ۲ طرح تصویب شد.

دستاوردهای تعریف و اجرای طرح‌های کلان ملی:

تقویت خودباوری و احساس افتخارملی

تقویت جهشی ارتباط دولت، دانشگاه و صنعت

تحول دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی به مراکز کارآفرین و نیاز محور

تقویت اقتصاد دانش بنیان و تولید ملی و افزایش سهم صادرات محصولات با فناوری‌های بالا

شکست تحریم‌های غیرانسانی استکبار جهانی

الگوسازی ایران در پیشرفت با حفظ استقلال

تحقق نظارت و ارزیابی یکپارچه در کشور و ایجاد اشراف اطلاعاتی برای مسئولان سطح اول کشور

تحقق جهش علم و فناوری در کشور در کوتاه مدت و دستیابی به اهداف چشم انداز در مدت بسیار کمتر

اصلاح مدیریت و ایجاد زمینه مناسب جذب صحیح اعتبارات پژوهشی به میزان مصوب در برنامه پنجم

* فهرست عناوین ۴۷ طرح کلان ملی در حوزه پژوهش و فناوری

– طراحی و ساخت سیکلوترون کوچک

– توسعه دانش فنی فرآیند تبدیل هیدروژنی نفت خام و باقیمانده‌های سنگین (HRH).

– مدیریت یکپارچه تولید از میدان گازی پارس جنوبی با تکیه بر انتقال و توسعه فناوری در حوزه‌های صنایع بالادستی، میان دستی و پایین دستی

– توسعه فناوری و ساخت توربین‌های مگاواتی ملی توربین بادی(ساخت نمونه ۲ مگاواتی)

– بومی سازی و توسعه دانش فنی طراحی و ساخت توربین گاز ۲۵ مگاوات با قابلیت افزایش تا ۳۰ مگا وات و کسب نشان ایرانی

– شبکه هوشمند برق ایران و پیاده سازی طرح نمونه

– طراحی و ساخت توربین گازی ۲۰۰ کیلوواتی با سیستم تولید همزمان برق و حرارت(CHP) برای تولید پراکنده و ذخیره سازی انرژی آن

– ایجاد دانش فنی طراحی و ساخت راکتورهای هسته‌ای ملی با قدرت کم

– طرح ذخیره سازی زیر زمینی نفت و گاز

– کسب دانش فنی، بومی سازی و تولید صنعتی خانواده باطری‌های لیتیومی

– پیاده سازی فناوری ملی سامانه حمل و نقل ریلی پرسرعت

– مطالعات، بررسی و تدوین معیارهای برنامه ریزی و طراحی شهری اسلامی -ایرانی

– طراحی کفی(platform) ملی برای خودروی سواری کلاس B

– مطالعه و طراحی سیستم‌های حمل ونقل هوشمند درون شهری و برون شهری

– بومی سازی و توسعه فناوری‌های حوزه زیرسطحی

– اکتساب فناوری طراحی، ساخت و تست موتور حامل فضایی با پیشرانه سرد

– طرح جامع سیاست خارجی برای دستیابی به اهداف دفاعی امنیتی سند چشم انداز

– طرح معماری و راه اندازی مرکز ملی دفاع سایبری و سامانه‌های زیرساختی فضای سایبری

– طرح جامع ایجاد و توسعه فناوری‌های مورد نیاز برای تجهیز و بروز رسانی شبکه رادارهای پدافند هوایی کشور

– طرح جامع دفاع در برابر عوامل زیستی (بیوتروریسم)

– طراحی و تولید سامانه‌های نرم افزاری پایه امنیتی

– طرح ملی (امنیت اجتماعی: مبانی، الگوها و راهبردها در جمهوری اسلامی ایران)

– طراحی و ساخت سامانه منظومه ماهواره‌ای تدافعی

– مدیریت، سیاست گذاری و ارزیابی خطر آلاینده‌های مولد غذایی و محیط زیست

– طراحی و ساخت پروتز عصبی حرکتی زیر جلدی برای بازیابی حرکت در افراد دچار ضایعه نخاعی

– طرح جامع تولید واکسن‌های دام، طیور و آبزیان

– طرح جامع تولید واکسن‌های انسانی

– تدوین دانش فنی و احداث پایلوت ۵۰ تنی تولید سلول‌های خورشیدی از سیلیس

– طراحی و ساخت سفینه حامل موجود زنده

– طراحی و اجرای طرح صنعتی میکروآلگ و تولید بیودیزل و مواد دیگر

– تولید بیولوژیکی هیدروژن و سایر فرآورده‌های با ارزش افزوده از ریز جلبک‌ها

– طراحی وساخت لامپ زیستی با استفاده از جلبک

– دستیابی به فناوری‌های کلیدی و طراحی و ساخت ۳ فروند هواپیمای ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفره

– شبکه ملی اطلاعات

– توسعه علوم و فناوری رمز کشور

– فلسفه سیاسی اسلامی

– نقد و بررسی جریان‌های تفسیری قران

– فرهنگ جامع زبان فارسی

– نظام حکومتی الگو

– طراحی و ساخت لیزر الکترون آزاد

– طراحی و ساخت زنجیره تقویت‌گر لیزر با پالس فوق کوتاه و انرژی بالا

– مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز

– دانش و فناوری استفاده از آب دریا و آب های شور برای استفاده در کشاورزی، شرب و صنعت

– مدیریت ذخایر ژنتیک گیاهی، دامی و آبزیان

– بررسی اثرات تغییر اقلیم و مدیریت خشکی و خشکسالی

– دانش و فناوری بازیافت پساب‌های شهری، صنعت و کشاورزی

– صلاح خط مشی‌ها و سازوکارهای اقتصادی کشور با رویکرد اقتصاد مقاومتی

 اجرای ۴۷ طرح در حدود ۶۰ دانشگاه و پژوهشگاه سراسر کشور به کارفرمایی بهره برداران و هدایت و نظارت شورای عالی عتف با پرداخت حدود ۶۰ میلیارد تومان به صورت گروهی شروع شد و امید این بود که با حمایت مادی و معنوی لازم و تامین منابع و امکانات برابر الزامات قانونی و اسناد بالادستی، بتوان در ۳ تا ۵ سال آنها را انجام و برای تولید و بهره برداری در خدمت ملت بزرگ ایران و امت اسلامی قرار داد.

 با وجود آثار مثبت و بی نظیری که در مدت کوتاه شروع این طرح ها پدیدار شد و مورد استقبال شدید جامعه دانشگاهی قرار گرفت ولی متاسفانه در دولت یازدهم به دلایل مختلف از جمله نگاه سیاسی به این اقدام، این طرح‌ها دچار چالش شده و امروزه شاهد هستیم که تعداد آن کاهش یافته است.

عمده این طرح‌ها برای بررسی و تصویب مسیر طولانی را از دستگاه اجرایی تا شورای عالی عتف طی کرد ولی نادیده گرفته شد و مجددا وضعیت دانشگاه‌ها را به چندین سال قبل برگرداند و در نتیجه تمام ناکارآمدی‌های شیوه سنتی آموزش و پژوهش احیا شد.

وحید احمدی تا سال سوم دولت یازدهم از پیشرفت فیزیکی ۸ درصدی این طرح‌ها خبر داده بود که با این وجود این سوال مطرح می‌شود که ۸ درصد پیشرفت فیزیکی برای طرح‌هایی که باید در اولویت اول کشور باشند واقعا می‌تواند به عنوان مهم‌ترین اقدام یک وزارتخانه برشمرده شود؟ سالانه چه میزان اعتبار برای آنها پیش بینی و چه میزان محقق شده است؟ اینکه می‌گویند حذف برخی طرح ها به دلیل ساماندهی بوده است یعنی دقیقا چه کاری برای پیشرفت طرح‌ها انجام شده و چقدر اثرگذار بوده است؟ چرا حتی طرح‌های ساماندهی شده با مشکل اعتبار مواجهند و ردیف بودجه‌ای برای آن‌ها درنظر گرفته نشد؟ آیا این طرح ها بهترین بستر تقویت اقتصاد و شرکت‌های دانش بنیان طبق بند ۲ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و دستیابی به رشد بالای علمی نیست؟ مگر غیر از این است که اساتید، پژوهشگران و دانشجویان با انجام طرح‌های علمی جدی و واقعی پرنشاط می‌شوند؟ پس چگونه نشاط علمی در محیط‌های علمی کشور فراهم شده است؟

به گزارش فارس، امید است سوالاتی که چهارسال در وزارت علوم دولت یازدهم بی پاسخ ماند در ماه‌های پایانی فعالیت دولت پاسخ داده شود.