الگویی که طبق سخنان جلائی شاید کمتر مورد توجه مدیران اجرایی قرار گرفته است و این عدم توجه ناشی از جهل جامعه و به خصوص دستگاه های اجرایی از الگوی اقتصاد مقاومتی است که مردم باید از آن اگاه شده و نتایج مثبت اجرای آن را در جامعه و در زندگی خود ببینند.

نکته بسیار مهم درباره اقتصاد مقاومتی که شاید کمتر کسی از آن آگاه باشد و جلائی به درستی به آن اشاره کرد این است که الگوی اقتصاد مقاومتی دارای تاریخ انقضا نیست بلکه ذاتا توقف ناپذیر بوده و حتی دارای رشد و تکامل می باشد.

مشروح این گفتگوی یک ساعته را در ادامه می خوانیم:

-خبرنگار کسبه کرمان: مفهوم اقتصاد مقاومتی با توجه به ویژگی ها، ارکان و راهبردهای آن چیست؟

-جلائی: با توجه به بیانات مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که با توجه به ظرفیت های داخلی و استفاده از فرصت های جهانی بتواند شرایطی را ایجاد کند که ما به یک رشد با ثبات و پایدار در اقتصاد برسیم و بتوانیم جلوی ضربه پذیری اقتصاد را بگیریم، چرا که دنیای امروز دنیای رقابت است و ما حقیقتا در شرایط جنگ اقتصادی به سر می بریم.

اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی که شرایطی را ایجاد کند که ما بتوانیم از شرایط حال حاضر جهان بهترین استفاده را بکنیم. اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی همراه با توجه به نقاط قوت و فرصت های داخلی ما برای پاسخگویی به ضعف ها و تهدیدها. اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی که با وجود شرایط سختی که در اقتصاد جهانی وجود دارد ما بتوانیم حرکت رو جلو داشته باشیم و در این مسیر  خللی وارد نشود، باید بتوانیم دسترسی به ساختاری در توسعه اقتصادی پیدا کنیم و ضربه های اقتصادی داخلی و خارجی را مدیریت کنیم. اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصاد را به گونه ای مدیریت کنیم که با توجه به بحران ها و آسیب های داخلی و خارجی کمتر آسیب دیده و یا اصلا آسیب نبیند و سریع دچار تنش نشود و قرار نباشد یک شوک در بازار مالی یا یک شوک در بازار نفت و… سریع خودش را در سفره مردم نشان دهد؛ اصل اساسی اقتصاد مقاومتی این است که قائل به ذات خود باشیم و نه قائل به غیر.

در بخش تجارت خارجی بیش از ۸۰% کالاهایی که وارد می شوند، کالاهای واسطه ای و سرمایه ای هستند که اقتصاد مقاومتی یعنی تاجایی که امکان دارد از مزیت های نسبی خودمان استفاده کنیم و کالاهای وارداتی صرفا کالاهایی باشند که ما توانایی تولیدشان را نداریم. پس با توجه به شرایط اقتصادی کشور، تجربه سه دهه و اجرای سیاست های مختلف اقتصادی نتیجه می گیریم که اقتصاد مقاومتی یکی از ضروریات حال حاضر و آینده کشور است.

بنابراین در اقتصاد مقاومتی قرار است ما از مبانی نظری اقتصاد کمک بگیریم و همچنین گذشته و آینده را آسیب شناسی کنیم تا بتواینم الگوی اقتصادی اسلامی-ایرانی پیشرفت را تدوین کنیم.

در اینجا لازم است که به دو نکته اساسی اشاره کنم: ۱٫اقتصاد مقاومتی فقط برای دوران تحریم ها نیست بلکه برای همیشه است و در واقع باید اصول و ارکان آن به گونه ای در کشور پیاده شود که برای کل جهان اسلام و حتی برای همه کشورهای جهان الگو باشیم ۲٫ درست است که تحریم ها برای برهه خاصی از زمان است اما دنیای بدون تحریم هم همیشه همراه با جنگ اقتصادی است که در واقع با توجه به شرایط خاص اقتصادی که در کشورهای توسعه یافته وجود دارد مانند وجود رکود، کمبود منابع طبیعی و… رویکرد آنها معطوف به کشورهای در حال توسعه و منابع و نیروی انسانی آنها می باشد که این یعنی جنگ اقتصادی و در جنگ اقتصادی باید مقاوم سازی اقتصادی صورت بگیرد.

در سال های قبل ما الگوهای اقتصادی مختلفی را مانند نظام اقتصادی سرمایه داری که اغلب برگرفته از کشورهای توسعه یافته بود اجرا کردیم و متاسفانه عواید نداشت. بنابراین اقتصاد درونگرا و برونگرای مقاومتی قرار است با چارچوب ها فکری نظام اقتصادی ما و همینطور با اقتصاد جهانی و دنیای بیرون هماهنگ باشد.

درست است که اقتصاد غرب یا اقتصاد سرمایه داری که در کشورهای پیشرفته اتفاق افتاده و باعث افزایش درآمد سرانه در دو دهه گذشته تا ده برابر در این کشورها شده و همچنین توانسته این کشورها را به یک سطح از رفاه، توسعه و پیشرفت اقتصادی برساند اما فرصت های بسیاری را از دست داده اند. جامعه ناسالم، از بین رفتن خانواده، نابود شدن اخلاق و در کل بحران انسانی بهای سنگینی بود که کشورهای توسعه یافته در مقابل به دست آوردن این توسعه و پیشرفت اقتصادی پرداختند.

اقتصاد مقاومتی همگام با توسعه و رفاه اقتصادی به حفظ سایر ارکان مانند جایگاه خانواده، ارزشمند بودن انسان، پابرجا بودن اخلاق و… می پردازد و به طور کلی حافظ بشر و معنویت است، چرا که اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد اسلامی است و این اقتصاد اسلامی شعاری مقطعی و توقف پذیر نیست.

-خبرنگار کسبه کرمان:اهمیت ها و ضرورت اجرای الگوی اقتصاد مقاومتی در کشور چیست؟

-جلائی: آنچه که وجود اقتصاد مقاومتی در کشور را اجتناب ناپذیر می کند این است که اقتصاد ما، اقتصادی وابسته به درآمدهای نفت است و سال های مختلف و پیوسته تحت فشار قدرت های بزرگ بوده ولی در عین حال دارای سرمایه های بالقوه و بالفعل فیزیکی، انسانی و همچنین موقعیت های زیادی در جهان است. ما باید از امکانات موجود شرایطی را ایجاد کنیم که به عنوان مثال اگر در قیمت نفت شوک ایجاد شد زندگی مردم دچار خلل نشود و یا اگر بحرانی اقتصادی در جهان به وجود آمد اقتصاد ما لرزان نشود.

اینجا لازم است یک نکته را ذکر کنم، اینکه در اذهان عمومی تصور می شود اقتصادهای نوظهوری مانند برزیل، ترکیه و… در مدت زمانی توانستند دچار جهش اقتصادی شوند ولی این نکته مهم وجود دارد که این اقتصادهای نوظهور با توجه به بحران های کشورهای پیشرفته تحت تاثیر قرار گرفته و آسیب می بینند اما در واقع اقتصاد مقاومتی این گونه نیست.

-خبرنگار کسبه کرمان: الزامات، بسترها و راهکارهای عملیاتی شدن الگوی اقتصاد مقاومتی کدامند؟

-جلائی: اولین راهکار برای اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی در کشورمان این است که یک تحلیل جامع SWOT  (تحلیل نقاط قوت و ضعف و تحلیل فرصت ها و تهدید های گذشته) داشته باشیم. نیاز داریم که اقتصاد را آسیب شناسی کنیم، به خصوص اینکه بعد از انقلاب اسلامی درحوزه اقتصاد چه اتفاقاتی افتاده است. ما الان در شرف برنامه ششم توسعه هستیم و تجربه پنج برنامه را داریم که باید به آسیب شناسی این برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی بپردازیم به طور خلاصه می توان گفت که اولین راهکار برای اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی یک آسیب شناسی جدی و بیطرفانه از پنج برنامه توسعه کشور در گذشته است.

دومین راهکار طراحی یک الگو برای تعیین مزیت های نسبی و مزیت های رقابتی کشور به تفکیک دستگاه های اجرایی و با جزئیات کامل است. یعنی بدانیم چه مزیت هایی داریم و در چه زمینه هایی دارای استعداد هستیم.

سومین راهکار فرهنگ سازی است که بعدا به آن می پردازیم.

چهارمین راهکار اقتصاد دانش بنیان است. اقتصاد دانش بنیان یعنی استفاده از ایده، فکر و در کل مغز انسان برای توسعه اقتصادی برای تولید کالاهایی که بتوانند تجاری سازی و صادر شوند. اقتصاد دانش بنیان از نظر تئوری اگر در هر اقتصادی اجرایی شود مفید است و آن اقتصاد را با ثبات و از هر تنش داخلی و خارجی حفظ می کند. این اقتصاد محدود به یک زمان خاص نیست برای هر دوره ای مفید است، بنابراین ما باید برای اقتصاد دانش بنیان برنامه های اقتصادی خاصی تدوین کنیم تا در پنج سال آینده صادرات و در کل تجارتمان وابسته به منابع طبیعی، خام فروشی و… که ثروت ملی را تهدید می کند نباشد. اقتصاد دانش بنیان به قدری مهم است که در حال حاضر یکی از شاخص های توسعه اقتصادی در هر کشوری سهم صادرات دانش بنیان در کل تولید آن کشور است.

-خبرنگار کسبه کرمان: مهمترین چالش های پیش روی اجرایی شدن الگوی اقتصاد مقاومتی چیست و چه راه حل هایی برای آن متصور هستید؟

جلائی: مهمترین چالش نبود تفکر اقتصاد مقاومتی در بخش های اجرایی است، یعنی مفهوم اقتصاد مقاومتی برای مدیران کشور ما جا نیفتاده است و نسبت به آن آگاهی نداشته و در نتیجه به آن خوش بین نیستند و اعتقاد و اطمینان برای اجرای آن ندارند. یک مثال ساده: اگر مدیر اجرایی بگوید وظایفی را که برایش تعریف شده و در حال انجام آنها می باشد همان اقتصاد مقاومتی است این اشتباه است. اقتصاد مقاومتی یعنی یک مدیر اجرایی در صنعت، کشاورزی، خدمات و… ورای وظایفش چه کارهایی برای مقاوم شدن اقتصاد در برابر بحران های داخلی و خارجی انجام داده است؟

یکی دیگر از چالش های پیش روی اجرایی شدن الگوی اقتصاد مقاومتی هجمه های خارجی است. کشورهای خارجی چندان تمایلی به رونق اقتصادی، پیشرفت و استقلال ما ندارند، بنابراین سعی می کنند اینگونه القا کنند که اقتصاد مقاومتی ناپایدار، یک شعار و برای برهه ای خاص از زمان است. به همین علت مردم، مدیران دستگاه های اجرایی و در کل دولت باید از این توطئه آگاه شوند و فواید آن را دانسته و این نکته مهم را بدانند که اقتصاد مقاومتی برای همه زمان ها است و قرار است که آینده جهان اسلام را رقم بزند. پس بنابراین باید جلوی ورود اندیشه های نا امیدکننده و ساده انگارانه درباره اقتصاد مقاومتی به اذهان جامعه را گرفت و مدیران اجرایی بدانند اقتصاد مقاومتی چیست و در همین راستا عمل کنند تا آثار رفاه و توسعه حاصل از اجرایی شدن آن در جامعه آشکار شده و مردم علاوه بر آگاهی از اقتصاد مقاومتی فواید آن را نیز لمس کنند.

چالش دیگر شعار زدگی مفهوم اقتصاد مقاومتی است. باید با توجه به نام گذاری امسال که سال “اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل” است از این شعار زدگی جلوگیری شود.

-خبرنگار کسبه کرمان: در جهت فرهنگ سازی برای عملیاتی شدن الگوی اقتصاد مقاومتی چه راهکارهایی وجود دارد و چه وظایفی متوجه نهادهای مختلف است؟

جلائی: باید بپذیریم که الگوی اقتصاد مقاومتی یک الگوی جدید با رویکرد و نگاهی جدید است که باید بتوانیم آن را در همه ارکان جامعه به خصوص در دستگاه های اجرایی، مدیران میانی و افراد تاثیر گذار ترویج دهیم تا گفتمان اقتصاد مقاومتی را پذیرفته و به آن اعتقاد و ایمان داشته باشند.

برای فرهنگ سازی جنبه های مختلفی داریم:

1. برای مدیران اجرایی میانی که یکی از گروه های هدف ما هستند کارگاه های آموزشی در حوزه اقتصاد مقاومتی گذاشته شود تا ۲۴ اصل سیاستی اقتصاد مقاومتی که رهبر ابلاغ کرده اند و اینکه اگر تک به تک این سیاست ها اجرا شوند می توانند آینده روشنی را فراهم کنند بدانند و همچنین از مزایای اقتصاد مقاومتی آگاه شده و بدانند که اقتصاد مقاومتی لازمه اقتصاد کشور است.
2. در مدارس حداقل هر ماه یک بار جلسه در حوزه اقتصاد گذاشته شود و با بیان اصول اقتصاد مقاومتی توسط کارشناسان، دانش آموزان از این مسئله مهم آگاه شوند.
3. گذاشتن درسی با عنوان اقتصاد مقاومتی در دانشگاه ها برای آگاهی دانشجویان و برگزاری نشست های تخصصی در حوزه اقتصاد مقاومتی برای بررسی جوانب آن.
4. برنامه های رادیویی و تلویزیونی مشخص برای خانواده ها، افراد دولتی و بخش های غیر دولتی.
5. با توجه به نزدیک شدن به هفته دفاع مقدس باید بتوانیم شوری در جامعه مانند شور زمان جنگ هشت سال دفاع مقدس ایجاد کنیم، زیرا در حال حاضر ما در جنگ اقتصادی به سر می بریم که این جنگ با توپ و تفنگ نیست بلکه به صورت نامرئی بر ارکان اقتصادی تاثیر می گذارد.

-خبرنگار کسبه کرمان:آیا برنامه الگوی اقتصاد مقاومتی یک برنامه علمی است؟

جلائی: برنامه الگوی اقتصاد مقاومتی یک برنامه علمی است که دارای اصولی قابل دفاع می باشد که این اصول باید به طور مرتب مورد بازنگری قرار گیرند تا تکامل پیدا کرده و به واقعیت و عرصه عمل در اقتصاد نزدیک تر شوند.