به گزارش “دانشجو آزاد” به نقل از «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ چند روزی است که مستند «پشت صحنه» به پشت صحنه دانشگاه ها و جوانان رفته است و از یک تابو که کمتر کسی جرات مکند به آن اشاره کند، پرداخته است. محمدصادق شهبازی در یادداشتی که نسیم آن را منتشر کرده است، به تحلیل این مستند پرداخته است.

جامعه جنسی
مستند «پشت‌صحنه» کاری از تورج کلانتری مستندسازی جوان است که به یکی از چالشی‌ترین و مهم‌ترین مسائل کشور می‌پردازد: بحران جنسی. مستند نگاه خوبی به جنسی شدن جامعه درنتیجه بی‌توجهی و پاک کردن صورت‌مسئله در پاسخ به نیاز جنسی جوانان دارد؛ آسیبی که موجب انحرافات گسترده جنسی و آفات دیگر اجتماعی شده است. مستند تلاش کرده این بحران را نه با رجوع به آماری رسمی و غیررسمی اعلام‌شده و نشده تکان‌دهنده در مورد بحران جنسی و انحرافات جنسی در جامعه ایران که با رجوع به مردم، اعم از نوجوانان، جوانان، پدران و مادران و… به نمایش بگذارد.

امری که جنسی شدن جامعه و سیطره انداختن بحران جنسی بر همه ابعاد جامعه را به دنبال داشته است و دغدغه بخش زیادی از جوانان کشور را به مسائل جنسی، موانع پیش روی آن نظیر گشت ارشاد، تفکیک جنسیتی، استفاده از هر فرصتی نظیر مسائل سیاسی یا حتی آموزش جنسی برای ارضای نیاز جنسی، رابطه جنسی حتی از نوجوانی و قبل از بلوغ، انحرافاتی نظیر خودارضایی، مشاهده و جدیداً ساخت پورنوهایی حرفه‌ای و آماتور و توزیع آن در شبکه‌های اجتماعی و… کشانده است. بسیاری توان‌ها، استعدادها و فرصت‌ها را به حاشیه برده و آثار فاجعه‌بار اجتماعی، سلامتی-بهداشتی و فرهنگی پدید آورده است.

تابو شدن نیاز و بحران جنسی: خودشو بیار اسمشو نیار!
با وجود این بحران که جستجویی ساده در هر کوچه و خیابان، محیط‌های عمومی مثل مدرسه، دانشگاه، بازار و…، فضای مجازی عمق و فراگیری آن را نشان می‌دهد اما تبدیل به تابویی شده که همه باوجود اطلاع از آن، یا از روی آن پرش کرده، صورت‌مسئله‌اش را پاک‌کرده، جواب‌هایی غیرواقعی به آن می‌دهند یا حتی گزینه‌هایی غلط را پیش پای افراد می‌گذارند که مستند بخشی از ان را به‌خوبی نشان داده است. بسیاری از مسئولین، دانشگاهیان، حوزویان و… صورت‌مسئله را پاک‌کرده و تنها دعوت به عفاف تا حصول شرایط می‌کنند بدون این‌که به بحران‌های نیاز جوانی توجه کنند.

جالب این‌که این مسئله فقط مربوط به حوزه هم نیست (که البته پرداختن به آن در مستند مغفول واقع‌شده است)، مثلاً سال‌هاست روشنفکران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اجازه نمی‌دهند دروسی مثل مردم‌شناسی جنسی برای بررسی ابعاد این مسئله و بحران اجتماعی تدریس شود؛ جالب این‌که بعضی چهره‌های انقلابی حوزوی-دانشگاهی نظیر دکتر ابراهیم فیاض خواهان این مسئله هستند و با دربسته مواجه می‌شوند.

آدرس‌های غلط مسئولین و دانشگاه

مستند از زبان کارشناسان مسائل جنسی نشان می‌دهد که بسیاری از مسئولین، مشاوران و… از برج عاجی که خود مسائل جنسی‌شان حل‌شده از روی مسئله می‌گذرند و به جوانان رهنمودهایی لغو برای کف نفس می‌دهند! مستند نشان داده در فضای جامعه جنسی ما در شرایطی که امکان ازدواج به‌صورت معمول حداقل بین ۱۰ تا ۱۵ سال بعد از بلوغ رفع نمی‌شود، راه‌های مشروعی نظیر ازدواج موقت تبدیل به تابو شده اما انحرافات جنسی نظیر خودارضایی، ارتباط با جنس مخالف (و حتی هم‌جنس‌گرایی که در مستند از آن سخنی نرفته است) و حتی وجود خانه‌های فحشا امر بدی به‌حساب نمی‌آید، حتی دانشگاه‌ها، مشاوران، کلینیک‌های سلامت جنسی و نظایر آن مواردی نظیر رابطه‌های غیرشرعی و غیرقانونی جنسی را به‌عنوان نسخه تجویز می‌کنند و نهادهایی بین‌المللی نظیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) چنین نسخه‌هایی را تجویز می‌کنند.

چیزی که جایش در مستند خالی است نشان دادن نسخه‌های رسمی سیاسیون و سوءاستفاده آن‌ها از این بحران است، به‌جای پرداختن به راه‌کارهای واقعی ازدواج نظیر وام ازدواج، اشتغال، مسکن و… تقریباً همه دولت‌های بعد از جنگ نسخه آزادی اجتماعی و کم کردن کنترل‌های اجتماعی نظیر گشت ارشاد و… را تجویز کرده، حتی فضا را برای ارتباط آزاد فراهم کرده و حتی آن را در انتخابات و… سردست گرفته‌اند!

با نیاز جنسی جوانان بازی کرده‌اند بدون آن‌که راه‌حلی بدهند یا پرداختن به دعواهای سیاسی، مسائل بی‌اولویت فرهنگی و اجتماعی دیگر آنان را از پرداختن به این موضوع بازداشته است. جالب این‌که حتی نسخه‌های کارشناسی رسمی برای نپرداختن به این راه‌حل‌ها تجویزشده است.

مثلاً دکتر امین قانعی راد رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران در گزارشی که برای شبکه‌ی مطالعات سیاست‌گذاری عمومی نوشته است که مرکزی است به ریاست دکتر حسام‌الدین آشنا، ریاست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری دولت یازدهم که ازقضا دانش‌آموخته دانشگاه امام صادق(ع) هست و قبلاً لباس روحانیت هم می‌پوشیده و در ساختار سیاست‌گذاری و اجرایی نهادهای مختلف متولی فرهنگ و امنیت هم حاضر بوده است، انجام کارهایی نظیر دادن وام ازدواج، صندوق تعاونی ازدواج جوانان، کارهایی برای ازدواج آسان نظیر جشنواره ازدواج دانشجویی را مصداق سیاسی و اقتصادی کردن نهاد خانواده می‌خواند: « در درون این اسناد قانونی (قانون‌هایی نظیر «اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست‌های تحکیم و تعالی آن»، قانون تسهیل ازدواج، طرح ازدواج آسان و همچنین پیش‌نویس اخیر «قانون جامع جمعیت و تعالی خانواده» که به سیاست‌هایی برای کمک به ازدواج نظیر وام ازدواج پرداخته‌اند)، مقوله خانواده و ازدواج، باواسطه یا بی‌واسطه مقوله «جمعیت» به «امور اقتصادی و سیاسی» پیوند خورده است.

این فرایند به معنای غیراجتماعی و غیرفرهنگی کردن نهاد خانواده و ازدواج است. خانواده و ازدواج، اموری اجتماعی و فرهنگی هستند، اما در سیاست‌گذاری‌های جدید، شاهد یک نوع تغییر نگرش هستیم مبنی بر اینکه گویا آن‌ها رخدادهای اقتصادی و سیاسی هستند… . نسل پدران ما به پشتوانه سنت و فرهنگ ازدواج کردند و نسل جوان‌تر ما نیز باانگیزه عشق و صمیمیت ازدواج کرد. امّا قوانین دولتی امروزه نسلی از داوطلبان ازدواج را می‌سازد که به تشویق وام بانکی، مسکن و تسهیلات مادی و اقتصادی ازدواج می‌کنند. … ازجمله طرح‌هایی که در این اسناد آمده است ایجاد صندوق تعاونی ازدواج برای جوانان، بیمه ازدواج، مالیات بر ازدواج و تعیین سقف برای مهریه دختر بر اساس شغل پدر است… جشنواره ازدواج‌های گروهی و دانشجویی طرح دیگری است که در این اسناد وجود دارد. ازدواج قرار است که بخشی از تاریخ خانواده باشد؛ وقتی ازدواج را از بستر خودش جدا می‌کنیم از آن نهادزدایی می‌شود و «از جا دررفتگی» و جابجا شدن رخ می‌دهد… دانشگاه محل درس خواندن است که ازدواج هم در آن رخ می‌دهد.

فرایندهای آموزش و مقررات آموزشی نباید بیش‌ازحد تحت تأثیر ازدواج دانشجویان قرار بگیرند». تازه این مشت نمونه خروار نگاه دانشگاه و مسئولین به ازدواج است!

اولویت مسائل جنسی
موضوعی که هم مستند خوب به آن پرداخته است و هم ضرورت دارد، مردم، مسئولین، رسانه‌ها، حوزه و دانشگاه، سیاسیون، فعالان فرهنگی و… به آن توجه کنند، پذیرش واقعیت نیاز و بحران جنسی و اولویت پرداختن به آن است که ریشه و معضل بسیاری از معضلات فرهنگی، اجتماعی، جرم‌ها و حتی مسائل سیاسی و اقتصادی است و خود این عوامل هم بر روی آن اثر دوچندان دارد. کار خوب مستند مقایسه آن با مسئله توافق هسته‌ای به‌عنوان مهم‌ترین مسئله سال گذشته کشور و پرداختن چند برابری مردم به موارد مرتبط با sex به نسبت آن است. باید هم این مسئله را پذیرفت، هم جدی گرفت و هم راهکارهای واقعی برای آن را پیگیری و مطالبه کرد. چیزی که به‌ندرت می‌توان از تشکل‌های دانشجویی تا روحانیت، رسانه‌ها، مسئولین، سیاسیون و… اثری از آن یافت.

آسیب‌شناسی نسبتاً خوب، ضعف در ارائه راه‌حل
مستند آسیب‌شناسی نسبتاً خوبی از بحران جنسی در جامعه ارائه کرده، اما در بررسی عوامل و آثار و مهم‌تر از آن در راهکارها جامع و قوی ظاهرنشده است. درنهایت بخش عمده بحران در فیلم فرهنگی و ناظر به مردم دیده‌شده است و از نقش مسئولین در این مسئله غفلت شده است. مستند به تنها یک مانع مهم‌ترین راهکار یعنی آسان کردن ازدواج دائم از طریق وام ازدواج پرداخته و تنها از مشکلات در مسیر گرفتن و میزان وام سخن گفته است و درنهایت تنها به نمونه‌های غلبه بر موانع با ازدواج ساده و نپرداختن به مادیات کار را به پایان رسانده که البته پایانی خوب و امیدبخش برای مستند است.

فیلم به راهکارهایی برای تسریع ازدواج در مهم‌ترین موارد یعنی تأمین هزینه اولیه ازدواج، مسکن و شغل نپرداخته است. مثلاً در همین مورد وام ازدواج منابع مالی رسمی موجود وجود دارد. فقط در بانک‌ها حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و ۷۰ هزار میلیارد تومان سپرده قرض‌الحسنه جاری (دسته‌چک‌ها) هست که تاکنون تنها ۶۵۰۰  میلیارد تومان آن به ازدواج اختصاص‌یافته درحالی‌که اکثر این موارد به دادن وام به کارکنان بانک‌ها، شرکت‌داری بانک‌ها و دلالی آن‌ها، قرض‌های بهره‌های بالا (جملگی برخلاف فلسفه قرض‌الحسنه) منحرف‌شده است. درحالی‌که همه نیاز ۵۰۰ هزار نفر فعلی در صف این وام با بخشی از این موارد قابل‌رفع است.

در مستند، مشکلات وام ازدواج تبیین شده اما نشان داده نشده این مشکل قابل‌رفع است، نمونه آن‌که مسئولین دولت یازدهم برای موردی نظیر وام ۲۵ میلیونی برای خرید خودرو (در قبال وام ۳‌میلیونی ازدواج با موانع بسیار) با کمترین کاغذبازی و تشریفات اداری همت گماشتند. نمونه مسکن مهر و خانه‌دار کردن صدها هزار زوج جوان یا در معرض ازدواج و ایجاد اشتغال برای چند میلیون نفر برای ساخت آن‌ها نمونه قابل‌بررسی دیگر بود. فیلم حتی اگر نگاه مردمی هم داشت می‌توانست بعضی اقدامات مردم برای آسان کردن ازدواج جوانان را معرفی کند.

فیلم از آمار هم خالی است گرچه از زبان مردم عمق فاجعه را نشان داده است، مثلاً می‌شد به بعضی آمارهای رسمی وحشتناک نظیر میزان ازدواج به طلاق و نقش عامل جنسی در طلاق‌ها، تجربه جنسی در مدارس، کاهش تعداد ازدواج (نظیر کاهش تعداد ازدواج از حدود ۹۰۰ هزار در سال ۸۹ به ۷۲۰ هزار ازدواج در سال ۹۳) بپردازد.

درمجموع «پشت‌صحنه» مستندی خوب و جسورانه با موضوع چالشی است که باید مقدمه پرداختن جدی‌تر به این موضوع باشد که تورج کلانتری به نیز خوبی از عهده آن برآمده است.

لازم به ذکر است فعالین دانشگاهی می‌‌توانند از طریق پایگاه اینترنتی http://poshtesahne.tv/ و یا از طریق شماره همراه ۰۹۳۸۴۴۶۰۳۴۴  اقدام به ثبت نام اکران نمایند.

بخش هایی از مستند «پشت صحنه»
دانلـــــــــــــود