در چند روز گذشته یکی از دو توله پلنگی که مردادماه ۹۳ به اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان تحویل داده شدند، با حضور معصومه ابتکار در پارک ملی گلستان رهاسازی شد. این اقدام غیرمنتظره با واکنش‌های کارشناسان و متخصصان و فعالان محیط زیست زیست را به دنبال داشت که معتقدند رهاسازی پلنگی که دو سال در فضایی کوچک به انسان خو گرفته است، بی‌آنکه مهارت شکار را آموخته باشد و یا حتی تجربه برخورد و نزاع با همنوعانش را کسب کرده باشد به منزله امضای حکم مرگ حیوان است.

مخالفت‌های دو دفتر تنوع زیستی و حیات وحش و دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست که مسئولیت تصمیم‌گیری در خصوص سرنوشت گونه‌های حیات وحش را به عهده دارند با درخواست‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان جهت رهاسازی این پلنگ های دو ساله سرانجام روز گذشته توسط معصومه ابتکار وتو شد تا بار دیگر هرج و مرج در تصمیم‌گیری‌های زیست محیطی را به نمایش بگذارد و ثابت کند که ابتکار، بیش از حد از مدیران استان‌های شمالی کشور حساب می‌برد.

علیرضا مهدوی کارشناس محیط زیست زیست در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم می‌گوید: نگهداری، تیمار و رهاسازی حیات وحش، خود علمی است به روز با قوانین مدون و برای هر گونه به طور مجزا دستورالعملی متفاوت وجود دارد. اما متاسفانه خصوصا در سال‌های اخیر شاهد آن بوده و هستیم که جانوران وحشی بخصوص پستانداران در اطراف محیط‌بانی‌ها و ادارات کل محیط زیست، در فنس یا قفس با شرایط نامطلوب نگهداری می‌شوند با این توجیه که پس از رهاسازی به افزایش جمعیت گونه خود کمک خواهند کرد.

وی ادامه می‌دهد: رهاسازی هر یک از گونه‌های جانوری، مستلزم فراهم کردن شرایطی است که متاسفانه هیچ‌کدام توسط ادارات کل محیط زیست رعایت نمی‌شوند: جدای از فضا و شرایط مناسب نگهداری و خوراک، آنچه پیش از رهاسازی باید مدنظر قرار گرفته شود فراهم کردن شرایطی ویژه خصوصا برای گوشتخواران است؛ حیواناتی چون پلنگ، خرس، گرگ و کفتار باید پیش از رهاسازی مهارت‌های لازم برای شکار را آموخته و با منابع غذایی موجود در زیستگاهشان آشنا شده باشند.

مهدوی با انتقاد از عملکرد غیرکارشناسانه اداره کل محیط زیست استان گلستان در زمینه رهاسازی وحوش یادآور می شود: این اداره از جمله ادارات کلی است که در اطراف محوطه خود از وحوش مختلفی نگهداری می‌کند تا به اصطلاح برای رهاسازی آماده شوند. اما رهاسازی هیچ یک از این حیوانات ارزشمند مطابق با شرایط و استانداردها انجام نشده و به احتمال قوی، این گونه‌ها به سمت مرگی قریب‌الوقوع رهاسازی می‌شوند.

این کارشناس حیات وحش در ادامه به کاستی‌های موجود در زمینه نگهداری و رهاسازی حیات وحش توسط ادارات کل محیط زیست اشاره کرده و گفت: متاسفانه، شرایط نگهداری و خوراک این حیوانات میهمان بسیار نامناسب است: قفس‌ها کوچکند و زمان‌بندی مشخصی برای غذادهی وجود ندارد. بهداشت وحوشی که برای رهاسازی آماده می شوند باید هر روزه کنترل شده و محل نگهداری با آب جوش و مواد شوینده شسته شود که در هیچ کجای کشور اجرا نمی‌شود.

مهدوی با بیان اینکه اداره کل محیط زیست استان گلستان تا به حال گونه‌های مختلفی را سرخود و بدون نظارت سازمان حفاظت محیط زیست و بدون توجه به نظر کارشناسان، در مناطق نه چندان مطلوب رهاسازی کرده است می‌گوید:به عنوان مثال، سمورهای آبی که باید در حضور یک کارشناس خارجی و با گردنبند ماهواره‌ای و در زیستگاهی با منابع خوراک و آب مناسب رهاسازی می‌شدند، بدون مشورت با متخصصان توسط مسئولان این اداره کل، در جویبار پشت اداره که عاری از هرگونه ماهی و آبزی است رهاسازی شدند.

وی ادامه می‌دهد: توله پلنگ‌ها هم ماننده توله کفتاری که توسط این اداره رهاسازی شد، در محوطه‌ای کوچک نگهداری می شدند و تغذیه آنها بدون درنظر گرفتن سن جانور هفتگی و یا هر ۵ روز یکبار انجام می‌شده، آن هم نه توسط یک متخصص جانورشناس یا کارشناس محیط زیست بلکه توسط یک به اصطلاح همیار محیط زیست که گفته می شود سابقه شکار هم داشته و حمایت پرسنل محیط زیست استان گلستان که یکی از حساس‌ترین استان‌های کشور به لحاظ محیط زیست است، از چنین شخصی شبهه برانگیز است.

مهدوی در رد صحبت‌های معصومه ابتکار مبنی بر نگهداری از توله پلنگ‌ها در شرایطی مشابه زیستگاهشان و برخورداری آنها از مهارت‌های لازم برای شکار گفت: متاسفانه همانگونه که در تصاویر شاهد هستیم، محوطه در نظر گرفته شده برای نگهداری از این دو پلنگ کاملا نامناسب بوده است. این درحالیست که برای تیمار و رهاسازی چنین جانورانی محوطه‌های داخلی و خارجی هر دو با اندازه‌های مشخص باید وجود داشته باشد. بی آنکه شرایط برای آموختن شکار برایشان فراهم شود، و از همه مهمتر بی آنکه اصل انسان گریزی در نظر گرفته شود چرا که همانطور که می‌دانیم، خصوصا گوشتخوارانی که به انسان خو گرفته‌اند، پس از رهاسازی به انسان و مناطق مسکونی نزدیک می‌شوند که خود منجر به ایجاد خطراتی برای جوامع محلی و در نهایت خود جانور خواهد بود.

وی در پایان افزود: اکنون زمان آن رسیده که با کمک کارشناسان، متخصصان گونه‌های مختلف جانوری و دامپزشکان باتجربه، پروتکلی به منظور نگهداری و رهاسازی اصولی حیات وحش تهیه شده و در رهاسازی حیوانات به طور کامل رعایات شود اما متاسفانه شاهدیم که در حال حاضر تخلفات و خودسری های مسئولان غیرمتخصص نه تنها با برخوردی جدی مواجه نمی شود بلکه، توسط ریاست سازمان مهر تاییدی هم دریافت می کنند تا راهگشای هرج و مرج های آتی باشند.