به گزارش “دانشجو آزاد” به نقل از ایرنا از این روزها مدیریت کلان صنعتی در کشورهای پیشرفته، به سرعت در حال پیشروی به سوی «عصر چهارم توسعه» است که در اصطلاح، به آن «صنعت ۴٫۰» (Industry 4.0) گفته می شود.

اجازه بدهید برای اینکه با این دوره بهتر آشنا شویم، نگاهی گذرا به دوره های پیشین صنعتی داشته باشیم:

صنعت ۱٫۰: دوره ای است که از سال ۱۷۸۰ میلادی با اختراع نخستین ماشین های صنعتی آغاز شد. در این دوره، هنوز بهره برداری انبوه از نفت آغاز نشده بود و زغال سنگ، مهمترین منبع تولید انرژی به شمار می رفت.

صنعت ۲٫۰: دومین انقلاب صنعتی با کاوش های عظیم نفتی آغاز شد. در این دوره با اختراع ژنراتورهای برق توسط ادیسون، نیروی الکتریسیته به یکی از محرک های توسعه تبدیل شد. صنایع فولادسازی نیز در همین دوران شکوفا شد. شاید بتوان سال ۱۹۰۰ را آغاز دوران صنعت ۲٫۰ دانست.

صنعت ۳٫۰: تولید ریزتراشه ها و رایانه ها در دهه ۷۰ میلادی، انقلاب سوم صنعتی را رقم زد.

صنعت ۴٫۰: عصر صنایع هوشمند است که با بهره برداری از زیرساخت های صنعتی نسل سوم و ایجاد پیوندی از «شبکه داشته ها» و «شبکه خدمات»، بازدهی و بهره وری را بیشتر خواهد کرد.

همین چهار دوره را برخی صاحبنظران، دوران انرژی ۱٫۰ (پیشانفتی)، انرژی ۲٫۰ (عصر نفت)، انرژی ۳٫۰ (انرژی های نوشدنی و پاک)، انرژی ۴٫۰ (شبکه هوشمند انرژی) نامیده اند.

بنابراین، اگر ما شرکت های هواپیمایی و حمل و نقل شهری، هتل ها، رستوران های خوب، مراکز گردشگری، رخدادهای فرهنگی و هنری، و… را «شبکه ی داشته هایمان» در صنعت گردشگری فرض کنیم و بتوانیم با کمک «شبکه ی خدمات هوشمند» داشته هایمان را به خدماتمان به گونه ای پیوند دهیم که با نیازهای گردشگران هماهنگی هوشمندانه داشته باشد و باعث افزایش بهره وری شود، در عرصه گردشگری، وارد صنعت ۴٫۰ شده ایم.

«ارتباط شبکه داشته ها و شبکه ی خدمات»، تنها یکی از ویژگی های صنعت ۴٫۰ است. از دیگر ویژگی های این پدیده، می توان به «تمرکززدایی»، «رایانش بی درنگ» (real-time data analysis) و «انعطاف پذیری در خدمات» اشاره کرد.

اکنون برای آنکه با این چهار ویژگی صنعت ۴٫۰ بیشتر آشنا شویم، خوب است نگاهی بیندازیم به «شهرک هوشمند فوجیساوا» در ژاپن که بر اساس انقلاب صنعتی چهارم طراحی و ساخته شده است.

شهرک فوجیساوا، شبکه خدماتش را به پنج دسته کلی تقسیم کرده است: انرژی، حمل و نقل، امنیت، بهداشت، خدمات اجتماعی.

در هر دسته، شبکه خدمات، به طور هوشمند با شبکه داشته ها در ارتباط است. مثلا در بخش بهداشت، تمام اطلاعات بهداشتی و حتی سوابق درمانیِ شهروندان در شبکه خدمات مرکزی شهر ذخیره می شود تا در ارایه « آموزش های بهداشتی» و «خدمات بهداشتی»، به شهروندان بر اساس نیازهایشان اقدام شود. بنابراین، در مراکز پرتعدادِ آموزشیِ شهر، از خانواده هایی که کودکان خردسال دارند، برای شرکت در کلاس های پرورش کودک و از خانواده هایی که اعضای سالمند دارند برای شرکت در کلاس های مراقبت از سالمندان دعوت می شود. همچنین، ارایه خدمات بهداشتی مطابق با نیازهای خانواده ها خواهد بود. در این صنعت علاوه بر ارتباط شبکه داشته ها و خدمات، انعطاف پذیری در خدمات را نیز شاهدیم.

در زمینه انرژی، خانه های شهرک فوجیساوا، به صفحه های خورشیدی مجهز شده اند تا هر خانه، تولیدکننده همه یا بخشی از برق مورد نیاز خود باشد. این ویژگی، از جمله ملاک های تمرکززدایی در صنعت ۴٫۰ است. معماری خانه ها به گونه ای است که از روش های کنش پذیر در به دست آوردنِ انرژی، مانند باد، تابش خورشید، آب،… نیز استفاده شود.

سامانه ای به نام «سامانه هوشمند مدیریت انرژی» (SMARTHEMS) در هر خانه، مدیریت مصرف انرژی در آن خانه را برعهده دارد که این نیز، وجه «رایانش بی درنگ» را نمایش می دهد.

اگر خانه ای بیش از نیاز خود برق تولید کند، برق اضافی به شبکه برق شهری فروخته می شود تا به مصرف خانه ها یا مراکزی برسد که نیاز بیشتری دارند.

تامین امنیت، حمل و نقل، و دیگر خدمات شهری نیز در فوجیساوا در قالب شبکه های هوشمند انجام می شود.

حتی پارک های این شهرک به صورت هوشمند عمل می کنند. برای مثال، پارک تکاپو (Active Park)، مناسب پدر و مادرانی است که می خواهند همزمان ورزش کنند و شاهد سرگرمی کودکان خردسال خود باشند. در این پارک، امکان سرگرمی های مختلف برای کودکان و ورزش های بزرگسالان وجود دارد. پارک جرگه (Circle Park)، مناسب گردهمایی، نشستن و گفت و گو کردن، طراحی شده است. پارک نسیم (Breeze Park) مناسب پیاده روی است. پارک جنگلی (Forest Park) برای طبیعت گردی و آشنایی با محیط زیست است. و البته پارک هایی مانند پارک مرکزی شهر (Central Park) نیز وجود دارد که در آن، همه عناصر یک پارک سنتی یافت می شود.

در شهرک هوشمند فوجیساوا، تولید آلاینده های کربنی ۷۰ درصد کمتر و مصرف آب، ۳۰ درصد کمتر از شهرهای سنتی دهه ۹۰ میلادی است. همچنین زندگی در این شهر، برای شهروندان به مراتب آسان تر از زندگی در شهرهای سنتی است.

اما صنعت ۴٫۰، یک نکته ظریف دارد و آن این است که شما برای رسیدن بدان ناچارید از صنعت ۳٫۰ عبور کنید و همگام با فناوری روز جهان، پیش بروید. برای مثال اگر ما شهر هوشمندی بسازیم که در آن، خودروهایی با کیفیت یورو-۲ یا بدتر از آن همراه با بنزین های بی کیفیت تولید شود، هرگز به هیچیک از هدف های زیست محیطی خود دست نخواهیم یافت. یا اگر شبکه ای هوشمند میان داشته ها و خدمات صنعت گردشگری ایجاد کنیم، اما زیرساخت های گردشگریمان ناقص باشد، نمی توانیم شاهد موفقیت صنعت گردشگری باشیم.

امید است که در کشور، کارگروهی از نخبگان تشکیل شود و این کارگروه، روش های رسیدن به صنعت ۴٫۰ را در همه بخش ها بررسی و برنامه ریزی کند. در روند رو به جلو برای توسعه همه جانبه اقتصاد و صنعت، زندگی شهری و خدمات اجتماعی، کارآفرینی، فرهنگ و حتی ورزش ایران، به شدت نیازمند گذار از دوران کنونی و همگامی با صنعت ۴٫۰ است.