به گزارش “دانشجو آزاد” به نقل از خبرگزاری دانشجو، آغاز فصل امتحانات برای درصد قابل توجهی از دانشجویان و حتی خانواده‌های آنان توأم است با نوعی استرس و دلهره آشکار و پنهان؛ گاهاً این استرسِ کاذب اَثرات بسیار مخربی بر نتیجه زحمات بسیاری از دانشجویان می‌گذارد.

در راستای شناسایی و راههای کاهش استرس در فصل امتحانات دانشجویان، گفتگوی را با مجید ابهری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، جامعه‌شناس و متخصص علوم رفتاری ترتیب داده‌ایم که در ادامه آنرا خواهید خواند.

***به عنوان سوال آغازین، استرس فصل امتحانات را تعریف کنید؟ و چه نوع دانشجویانی دچار این استرس می‌شوند؟

با شروع فصل امتحانات دانش آموزان و دانشجویان شرایط روحی وی‍ژه پیدا می‌کنند که به آن «استرس امتحانات» می‌گویند.

دانشجویانی که دچار استرس فصل امتحانات می‌شوند، بر دو دسته می‌باشند:

۱. دانشجویانی دچار این استرس می‌شوند که آمادگی لازم برای گذرانیدن آزمون‌ها را ندارند؛ یعنی درس خود را مرتب مرور نکردند، انباشته کردند و حالا چند روز مانده به امتحان قرار است ۲/۱یا ۳/۱ یک کتاب را از امتحان بگذارند، این شرایط فرد را دچار التهاب روانی و فکری می‌کند که نوعی از استرس است.

۲. گروهی دیگر از دانشجویان اصلاً از ماهیت امتحان دچار دلهره می‌شوند.

***شما چه راهکارهای برای مقابله با استرس فصل امتحانات برای دسته دوم دانشجویان دارید؟

من به دانشجویان عزیز توصیه می‌کنم که با ورزش، تغذیه مناسب و مطالعهٔ قسمت به قسمت دروس یعنی هر روز درسی که در کلاس به آن‌ها داده می‌شود، شب مطالعه کنند، تا دچار اضطراب در فصل امتحانات نشوند.

البته این نکته را اضافه کنم بیدار ماندن تا نیمه‌های شب فرد را دچار خستگی روحی و روانی می‌کند و خواب کافی، خودداری از اتلاف وقت محور اصلی پیشگیری از استرس در فصل امتحانات می‌باشد.

***نقش اساتید در فصل امتحانات را چگونه ارزیابی می کنید و چه توصیه ایی برای اساتید دارید در جهت کمک به رفع استرس دانشجویان؟

نقش آموزگار، اساتید در زمینه رفع استرس بسیار موثر می‌باشد. اساتید می‌توانند با امادگی سازی قبل امتحانات یعنی صحبت با دانشجویان و کاهش استرس و اضطراب آنان به شکلی که این امتحان اخرین امتحانت نیست و فرصت‌های دیگری نیز وجود دارد، می‌تواند دانشجویان را آرام ساخته و آنان را آماده امتحانات نمایند.

بطور کلی برای کاهش استرس و اضطراب خانواده، مربیان وخود فرد می‌توانند با برنامه ریزی که در دوران تحصیل دارند، نسبت به جلوگیری از استرس اقدام نمایند.

***والدین چگونه می توانند به کاهش استرس در فرزندانشان کمک کنند؟

البته خانواده در دوران ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان و حتی دانشگاه نقش اساسی در کاهش استرس دارند.

متاسفانه بعضی از والدین باعث ایجاد التهاب در فرزندانشان می‌شوند، یعنی با ۲۰ خواهی فرزندان خود را دچار نوعی سر گشتگی فکری می‌کنند. والدین از فرزندان ماهیت آموزش درس بخواهند؛ نه اینکه حتما معدل یا نمره ۲۰ را.

خانواده‌ها باید از ایجاد مهمانی و رفت و آمد در دوران امتحانات خودداری کرده و با آرام سازی منزل به فرزندان خود یاری نمایند.

متاسفانه بعضی از والدین در دوره امتحانات با رفتن به مهمانی و دعوت مه‌مان موجب اختلال فکری و تحصیلی در فرزندان می‌شوند البته خانواده‌ها با مراقبت از خواب و تغذیه مناسب فرزندان می‌توانند کمک موثری در کاهش استرس به آنان بنمایند.

***دانشگاه به عنوان متولی برگزار کننده امتحانات چه وظایفی بر عهده دارد؟

در مورد دانشگاه باید عرض کنم که  دانشگاه می تواند با برگزاری ازمون های میان ترم و ازمون های فصول مختلف، دانشجویان را محیای امتحانات اصلی کند.

متاسفانه دانشجویان ایرانی تا ازمون نداشته باشند؛ اقدام به مطالعه و تحلیل نمی کنند مگر اینکه صحبت امتحان باشد و مجبور به مطالعه شوند و همچنین دانشگاه می تواند با  انتخاب ساعت مناسب، محل برگزاری و نوع انتخاب مراقب کمک شایانی به دانشجویان در همگام امتحانات کند.

***چه توصیه ای برای مسئولین امور دانشجویی و خوابگاه ها در جهت کمک به دانشجویان برای برگزاری هر چه بهتر امتحانات دارید؟

متاسفانه در مورد دانشجویان مقیم در خوابگاه می باید عرض کنم چون بسیاری از این عزیزان از کلاس ها و ترم ها متفاوت می باشند، فصول امتحانات متفاوتی هم دارند. بنابراین ممکن است امتحانات یک دانشجو با دانشجوی دیگر تفاوت داشته باشد و زمان امتحانات یکسانی نداشته باشند و در یک زمان یکسان تمامی دانشجویان هم اتاقی دغدغه ای امتحانات را نداشته باشند.

مسئولین خوابگاه ها و امور دانشجویی می تواند با طبقه بندی، سازماندهی دانشجویان در یک طیف تحصیلی مشابه و همین طور کنترل تغذیه، استراحت و ایجاد فضای آرام خوابگاه می تواند دانشجویان دور از خانواده را برای فصل امتحانات آماده بنماید.

***در صحبت هایان به نقش تغذیه در فصل امتحانات اشاره کردید؛ لطفا در خصوص اینکه در ایام امتحانات چه باید خورد و چه نباید خورد توضیح دهید؟

مصرف میوه ها ی تازه، خشکبار، غذا های سبک و کم چرب می تواند دانشجویان را از نظر فکری، روحی وذهنی آماده مطالعه و گذراندن امتحانات کنند.

دانشجویان قبل امتحانات باید  از خوردن غذای پر چرب و سنگین خود داری نموده و حدالمقدور سعی کنند از نوشیدن چای و قهوه به طور فراوان در شب امتحان خودداری کنند.

***پس نوشیدن قهوه بطور فراوان در شب امتحان برای رفع خواب آلودگی یک باور اشتباه است؟

بلکه این یک باور غیر علمی است، مصرف زیاد قهوه و چای بدلیل کافئینی که دارد خواب آور است و باعث عمیق شدن خواب می شود.

***بسیاری از دانشجویان از این نکته شکایت می کنند که هنگام مطالعه تمرکز کافی روی مطالب ندارند؛ شما به عنوان متخصص علوم رفتاری چه راهکاری ویژه ای برای رفع این مشکل دارید؟

“آزمون تمرکز” به دانشجویان و جوانان به عنوان یک تکنیک جهت جلوگیری از تفرقه فکری و عصبی می تواند کمک شایانی کند.

تمرین “آزمون تمرکز” زمینه ایجاد تمرکز فکری را ایجاد می کند. یعنی از یک دقیقه در روز آغاز کرده و به یک کلمه یا مطلب خاص فکر کنند و متمرکز شوند و  آنرا بطور مرتب یک دقیقه روزانه اضافه کنند. با این تکنیک متداول و علمی می توانند تمرکز رو مطالب را  فزونی دهند و از عصبی شدن جلوگیری کنند.

***بهترین زمان برای مطالعه، تسریع عمل یادگیری از لحاظ علمی چه موقع از شبانه روز می باشد؟

زمان مطالعه بستگی به عادت افراد دارد، بعضی ها در صبح زود و هنگام طلوع آفتاب و بعضی ها در شب برای مطالعه راحت ترند.

اما بطور کلی بهترین ساعت برای فراگیری، مطالعه و آمادگی ذهنی بعد طلوع آفتاب و قبل غروب آفتاب می باشد.

***و اما چه توصیه ای برای دانشجویانی دارید که در طول ترم کم کاری کرده اند و دروس خود را بموقع مطالعه نکرده اند؟

برای دانشجویانی که دروس خود را در طول ترم نخواند و موقع امتحانات دچار اضطراب شدند، بهترین توصیه بعد از ۳۰ سال تجربه آموزشی بنده این است که دانشجویان حدالمقدور نکات مهم درس را با توجه به سوالات ترم های گذشته مطالعه کنند و از عصبی شدن و از ایجاد اضطراب جلوگیری کنند.

چراکه مطالعه دروس ۲ واحدی ۴۰۰ صفحه ای غیر مقدور بوده است و فقط باید نکات مهم که اغلب سوالات از میان آنها  انتخاب می شوند را مطالعه  و یادداشت کنند.

***آیا یادداشت کردند هنگام درس خواندن به عمل فراگیری مطالب درسی کمکی خواهد کرد؟

بعضی از دانشجویان هنگام مطالعه مخصوصاً بعضی دورس مثل زبان خارجه، ریاضیات و آمار اگر هنگام مطالعه یادداشت کنند و به حل تمرین بپردازند،  مطالب علمی در ذهن آنان نهادینه می شود و یادداشت کردن در حین مطالعه کمک فراوانی به یادگیری می کند.