به گزارش “دانشجوآزاد” امروز ۱۲ مردادماه ۹۶ دوازدهمین رئیس جمهور ایران تنفیذ حکم خود را از مقام معظم رهبری دریافت میکند؛ از اینرو بر آن شدیم دلیل و مفهوم تنفیذ را مختصرا بررسی کنیم.

مفهوم و ماهیت تنفیذ چیست؟

تنفیذ (Validation) در فقه و حقوق خصوصی به معنای «اعتباربخشى به عمل حقوقى قابل ابطال» است. به عبارت دیگر، تنفیذ عملی است که به موجب آن شخص می‌تواند از إبطال یک عمل حقوقی چشم‌پوشی نماید. به همین دلیل به عمل تنفیذ، تأیید یا امضا نیز گفته می‌شود.

فلسفه تنفیذ حکم ریاست جمهوری در قانون اساسی چیست؟

به‌رغم بدیهی بودن اصل حق تصرف حکومت در جان و مال مردم، اندیشمندان و نظام‌های مختلف سیاسی و حقوقی دنیا در این نکته اختلاف دارند که چه کسی و بر اساس چه ضوابطی و تا چه حدی شایسته‌ی برخورداری از این‌گونه اختیارات است؟
-ولایت در نگاه اسلامی در عرصه‌ی سیاسی ـ اجتماعی به معنای همین حق تصرف است. بنابراین بعد از خداوند تنها کسی حق چنین تصرفاتی را دارد که اجازه‌ی تصرف از طرف خداوند داشته باشد.

بر اساس نظریه‌ی ولایت فقیه، ولی فقیه به عنوان حاکم مشروع اسلامی برای اداره‌ی امور عمومی جامعه حق تصرف در جان و مال مردم را در چارچوب ضوابط شرعی و آن‌گونه که خداوند تعیین کرده دارد و حکومت غیرفقیه، حکومت طاغوت است که از تبعیت از آن نهی شده است.

اما با توجه به تنوع و گستردگی‌ امور عمومی جامعه، حاکم اسلامی به تنهایی نمی‌تواند همه‌ی امور حکومت را خود به سامان برساند، لذا نیازمند افراد و نهادهایی است که به عنوان کمک‌کار ایشان امور کشور را اداره نمایند. چنان‌که در زمان حکومت معصومین علیهم‌السلام نیز افرادی از طرف آنها به عنوان والی یک منطقه یا قاضی و یا سفیر و … انتخاب می‌شدند و با اجازه‌ی معصوم علیه‌السلام اداره‌ی برخی از امور عمومی مسلمین را برعهده می‌‌گرفتند.

امام خمینی (ره) درباره لزوم علت تنفیذ حکم رئیس جمهور از سوی ولی فقیه در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۵۸ چنین می فرمایند:”اگر رئیس جمهور با نصب فقیه نباشد، غیرمشروع است.” ایشان همچنین در تنفیذ حکم ریاست جمهوری اولین منتخب مردم، چنین تصریح می کنند: “برحسب آنکه مشروعیت آن (رای ملت) باید به نصب فقیه جامع الشرایط باشد، اینجانب به موجب این حکم، رای ملت را تنفیذ و ایشان را به این سمت منصوب نمودم.”

در واقع تنفیذ به معنای صلاحیت فرد منتخب برای به عهده گرفتن پست ریاست جمهوری و حق اعمال حاکمیت در محدوده اختیارات ریاست جمهوری است ولی به معنای درستی همه دستورات یا فعالیت های او نیست. به همین دلیل حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری مد ظله العالی در حکم نصب قید می کنند: این تنفیذ رأی و نصب تا مادادمی است که فرد منتخب در راستای وظائف و رعایت موازین شرعی و قانونی حرکت کند. رأی مردم هم چنین است زیرا اکثریت قریب به اتفاق رأی دهندگان بلکه همه آنان به همین دلیل و برای تحقق همین وظائف و موازین به وی رأی می دهند. پس این تنفیذ رأی و نصب به معنای مورد تأیید و حمایت بودن هر کاری که رئیس جمهور انجام دهد، نیست؛ چنانکه در دوران همه دولت ها رهبر معظم تذکرات جدی به رؤسای جمهور داده اند.
پی نوشتها:

پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل

باشگاه خبرنگاران جوان

خبرگزاری رسا

خبرفوری