به گزارش “دانشجو آزاد” به نقل از«خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ربیعی که در در مراسم اختتامیه شانزدهمین مسابقات ملی مهارت در وزارت کار سخن می‌گفت؛ با اشاره به وضعیت اشتغال و تحصیل در دانشگاه ها گفت: نظام آموزشی کشور در کنار نظریه‌پرداز باید تکنسین هم تربیت کند و بیرون بدهد. علی ربیعی با بیان این‌که امروز جامعه ایران بیش از هر چیز به مهارت نیاز دارد، اظهار کرد: هر دانشجو و جوان جویای کاری که مهارت داشته باشد تضمین می‌کنم که بیکار نخواهد بود.

وی در ادامه اظهارات خود تدوین «طرح آموزش‌های دوگانه» را یک راهی برای خروج از وضعیت بیکاری تحصیل کرده ها عنوان کرد و گفت: این طرح در چند دانشگاه به اجرا درآمده و به موضوع آموزش‌های دوگانه در دانشگاه‌ها می‌پردازد. رییس جمهور تاکید دارد که دانشجویان از همان ترم اول باید به گونه‌ای آماده شوند که شغل آینده آنها به شکل حدودی پیش‌بینی شود تا نوع کار و آموزشی که می‌بینند بتواند در آینده به نیاز شغلی آنها پاسخ دهد. امروز کسانی که به فراگیری مهارت روی آورده‌اند حتی با تاخیر توانسته‌اند در بازار کار جایی برای خود ایجاد کنند و در کنار ایجاد شغل از محل کسب‌وکارشان درآمدزایی بالایی هم داشته باشند.

وی از برنامه وزارت کار برای آموزش مهارت نیروهای بومی خبر داد و ادامه داد: در سفری که به عسلویه داشتم فقدان جوشکار ماهر را به عینه دیدم و چون مهارت در این منطقه نبود، بیکاری بیداد می‌کرد، لذا باید به سمت آموزش‌های مهارتی در نیرو‌های بومی برویم و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در این زمینه وارد شود. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان این‌که فرهنگ جامعه برای پاسخگویی به نیازهای امروز باید تغییر کند، گفت: ما به مهارت نه به عنوان یک مهارت فنی، بلکه به عنوان مهارت زندگی، مهارت کارآفرینی و مهارت کار در جامعه نیاز داریم.

مسئله چیست؟
با نگاهی به اظهاراتی همچون صحبت های  وزیر کار می توان دریافت که وضعیت فعلی آموزش عالی کشور، بزرگترین مسئله بیکاری جوانان می تواند لقب بگیرد. مسئله ای که تحرکاتی از سوی وزارت کار برای حل مسئله اشتغال پیشنهاد شده است اما به نظر میرسد سیل بالای ورودی و خروجی دانشگاه و عدم ارتباط نیاز بازار کار با رشته های دانشگاهی سدبزرگی در برنامه ریزی برای اشتغال جوانان باشد.

حتی اواخر آذرماه بود که سازمان مدیریت و برنامه ریزی با همکاری وزارت کار طرحی پیشنهاد کردند که فارغ التحصیلان دانشگاهی زیر ۲۹ سال، که سابقه بیمه ندارند در قالب طرح کارورزی  می تواند در بنگاه های صنعتی و غیرصنعتی مشغول به کار شوند؛ و کارفرمایان می تواند تا حداکثر ۷۵ درصد دستمزد را به این افراد پرداختند کنند. که این مسئله بدلیل اینکه با کاهش حقوق کارگران روبرو می شد با واکنش شدید جامعه کارگری روبرو شد، که این طرح نیز با توجه به ایراداتی که داشت به نظر میرسد به فراموشی سپرده شد.(اینجـــا)

پیش از این نیز ربیعی از تخصیص اعتبار ۸۰۰میلیون تومانی برای ایجاد هر فرصت شغلی خبر داده بود. که در آن برهه از زمان کارشناسان تخصیص اعتبار را راه حلی برای اشتغال جوانان نمی دانستند.

انتشار آمار کمی به جای عملکرد کیفی
این مسئله در حالی است که وزارت علوم هفته گذشته با انتشار آماری «کمی» و مقایسه وضعیت دانشگاه در سال ۵۷ و ۹۴ بدون اشاره به وضعیت «کیفی» آموزشی از افزایش دانشگاه ها و دانشجویان خبر دارد. (اینجــا)

این گزارش که دارای آمار قابل تاملی است، به نمونه می توان به افزایش ۲۷ برابری دانشجو و ۱۲ برابری تعداد دانشگاه ها اشاره کرد، که این مسئله بدون شک بی ارتباط با مسئله مدرک پروری و عدم توجه به بازار کار می توان داشت.

مشکل دانشگاه است؟
مسعود شفیعی رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای می‌گوید:‌هم اکنون ۸۰ درصد افراد جامعه تمایل به ادامه تحصیل دارند و همین موضوع باعث شده تا شاهد افرادی با مدرک دکترا اما بیکار باشیم. در حالیکه در کشورهای پیشرفته ۷۰ درصد فارغ‌التحصیلان پس از کسب نخستین مدرک دانشگاهی خود وارد بازار کار می‌شوند و پس از آن زندگی مشترک را شروع می‌کنند اما در ایران ۸۰ درصد افراد ادامه تحصیل می‌دهند و همین موضوع باعث شده تا شاهد افرادی با مدرک دکترا اما بیکار در جامعه باشیم.

براساس این آمار طی سال‌های آینده حدود ۵۸۰ هزار نفر با مدرک فوق لیسانس و ۷۳ هزار نفر با مدرک دکترای تخصصی به جمع فارغ التحصیلان دانشگاهی جویای کار اضافه می‌‌شوند از سوی دیگر نبای غافل بود که  یافتن مشاغل مناسب برای فارغ التحصیلان دکترا در بازار کار فعلی، دشوار است و بسیار مشاهده شده که فردی با داشتن مدرک دکترا موفق به یافتن شغل نشده است.

از سوی دیگر نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی در حال حاضر ۱۸٫۹ درصد است و از میان ۱۰۰ فارغ التحصیل دانشگاهی ۱۹ نفر بیکار هستند.آنگونه که کوروش پرند رئیس سازمان فنی و حرفه‌ای می‌گوید:‌ نرخ بیکاری فارغ التحصیلان مرد ۱۲٫۹ درصد و برای زنان ۳۱٫۳ درصد گزارش شده است به عبارت دیگر از هر ۱۰۰ مرد فارغ التحصیل ۱۳ نفر و از هر ۱۰۰ زن فارغ التحصیل ۳۱ نفر بیکار هستند.

احمد حسینی کارشناس آموزشی می‌گوید: امروز هدف اصلی دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه ادامه تحصیل و گرفتن مدرک است در حالیکه ادامه تحصیل باید همزمان با ورود به بازار کار باشد اما در ایران دانشجویان پس از دریافت مدرک لیسانس وقتی نمی‌توانند کاری پیدا کنند بازهم ادامه تحصیل می‌دهند.

وی می‌افزاید: شرایط ادامه تحصیل نباید به گونه ای باشد که همه به دنبال مدیریت یا استادی دانشگاه باشند. دانشگاه‌ها نیز در دامن زدن به روند بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی مقصرند چرا که به دلیل عدم برقراری ارتباط بین دانشگاه و بازار کار، رشته‌های مورد نیاز بازار کار شناسایی نمی‌شود.

حسینی تأکید می‌کند:‌ نبود تناسب بین بازار کار، نیازهای جامعه و رشته‌های دانشگاهی از دلایل اصلی بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه‌هاست. مراکز دانشگاهی به دنبال توسعه تحصیلات تکمیلی هستند بدون اینکه توجه شود به چه رشته‌هایی و چه تعداد فار‌غ‌التحصیل نیاز است.

حسین سلیمی رییس دانشگاه علامه طباطبایی نیز معتقد است: فارغ التحصیلان دانشگاهی در حوزه علوم انسانی غالباً تئوری‌ها را یاد می‌گیرند و مهارت نمی‌آموزند. آنها برای موفقیت در بازار کار نیازمند مهارت‌های کاربردی هستند که متأسفانه در سرفصل‌های دانشگاهی به‌ندرت پیدا می‌شود.

دانشگاه های ما به فضاهای بوروکراتیک و اداری تبدیل شده اند
تقی آزاد ارمکی که رئیس سابق دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است، اعتقاد دارد: دانشگاه های ما به فضاهای بوروکراتیک و اداری تبدیل شده اند در حالی که باید فضایی آکادمیک در درون آن برقرار باشد.

وی مدعی است که ما در فضای دانشگاه با استادان و افراد دانشگاهی واقعی روبرو نیستیم، کسانی که در دانشگاه های ما تدریس می کنند، اغلب افرادی هستند که فوق لیسانس هم نداشته اند اما مدرک خود را خریداری کرده اند به همین علت این افراد علمی ندارند که بخواهند در دانشگاه به دانشجو بیاموزند و میزان مهارت و تخصص فراگیر را بالا ببرند.

تفاوت تربیت دانشجو در ایران و آلمان
این مسائل ددر حالی است که به گفته رئیس دانشگاه فنی و حرفه ای؛ برخی از کشورهای اروپایی مانند آلمان دانشجویانی را تربیت می‌کنند که ضمن درس خواندن توانایی ورود به صنعت و آمادگی شغلی را هم داشته باشند و در برخی کشورها هم مانند آمریکا، نیروها در سطح کلان‌ تربیت می‌شوند و پس از آن شرکت‌های صنعتی و تولیدی با جذب و آموزش فارغ‌التحصیلان در یک دوره زمانی آنان را وارد چرخه اشتغال می‌کنند، اما در کشور ما هیچ یک از این مدل‌ها اجرا نمی‌شود. (اینجـــا)

وی با برشمردن دانشگاه فنی و حرفه‌ای به عنوان دانشگاه تقاضا محور که ضمن ارتباط با صنعت، نیروهای متخصص برای بازار کار تربیت می‌کند، گفت: در کشورهای پیشرفته به ازاء هر پنج نفر تکنسین یک لیسانس وجود دارد، اما در کشور ما به ازاء هر پنج کارشناس یک نفر کاردان تربیت شده است.

دانشجو و تحصیل کرده تضمین نمی‌خواهد، راهکار عملی می‌خواهد
به هر حال اکتفا کردن به «تضمین» اشتغال فارغ التحصیلان به «شرط» مهارت آموزی مسئله بیکاری تحصیل کرده ها را حل نمی کند، بلکه یک هماهنگی و یک «سند» تضمین شده بین تمامی دستگاه ها و به خصوص وزارت علوم و وزارت کار برای حل این مشکل طلب می کند. در هر صورت باید دید در روزهایی که به گفته رئیس جمهور «برجام ۲» آغاز شده است، تضمین های داده شوده توسط وزرای دولت برای اشتغال جوانان بیکاری چند میلیونی دفارغ التحصیلان را حل می کند؟

* گزارش از محمدرضا حیاتی