به گزارش “دانشجوآزاد” به نقل از «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ خیلی از مجردها نمی توانند در فهم ارزش، توانایی و شخصیت اصلی شان واقع بین باشند بنابراین به انواع غرور، حقارت، ناامیدی، دروغ، پرخاشگری، ترس، زود رنجی، خیال بافی، پنهان کاری و انوع نگرانی و بی تابی مبتلا می شوند. این افراد در خواستگاری (آگاهانه یا ناآگاهانه) تصویری غیرحقیقی از خود در ذهن مخاطب و خانواده مقابل می سازند. اما پس از ازدواج و با جدا شدن از محیط آموزشی و خانوادگی و تقویت نشدن آن من مصنوعی، به تدریج، تمایلات و ابعاد پنهانیشان بروز پیدا می کند و میان رفتار و گفتار قبل از ازدواج، با عملکرد آن بعد از ازدواج، تغییر و دوگانگی نمایان می شود که معمولا به معنای عدم صداقت تلقی می گردد و طرف مقابل را به اعتراض، بهانه جویی، قهر و جدایی می کشاند. و این نقطه آغاز بسیاری از مشکلات است.

تعریف خود شناسی در ازدواج
خودشناسی که در زمینه ازدواج مطرح می شود بیشتر معطوف به شناخت خصوصیات شخصیتی، رفتاری، اعتقادی، اخلاقی، فکری و شناخت نقاط قوت و ضعف آن ها و نوع نگاه و نگرش فرد به زندگی و زندگی مشترک می باشد.

خود شناسی در ازدواج به این معنی است که تمام خواسته ها و توقعاتی که از زندگی مشترک دارید و همچنین خصوصیات اخلاقی و رفتاری و شخصیتی خود را بشناسید و برای خودتان صادقانه تحلیل کنید و آن ها را با کسی که قرار است شریک زندگیتان شود در میان بگذارید.

خودشناسی به مفهومی که در بالا تعریف شد دقیقا نقشه راهی خواهد بود که فرد را در انتخاب درست همسر راهنمایی خواهد کرد.

مشکل اصلی خیلی از دخترخانم ها و آقا پسرها آن است که قبل از انتخاب همسر، خودشان را انتخاب نکرده اند. انتخاب خود؛ یعنی انتخاب هدف زندگی، مسیر آن، یعنی انتخاب آن چه بهانه نفس کشیدن ماست. چه پسر، چه دختر باید کسی را در زندگی انتخاب کنند که در زندگی به دنبال همان چیزی بگردد که خودش به دنبال آن است.

روش های خودشناسی
۱٫ بهره گیری از نظرات افراد صادق و صاحب نظر و آشنا به خصوصیات شخصیتی، اخلاقی و رفتاری شما:
صحبت کردن با افراد خانواده و همچنین دوستان صمیمی و صادقی که به خصوصیات رفتاری و اخلاقی شما آشنا هستند در این زمینه کمک شایانی به شما خواهد کرد. از این گونه افراد بخواهید که بی پرده و شفاف نقاط مثبت و منفی رفتار شما را در خلوتی که بین خودتان هست به شما گوشزد کنند. می توانید در این باره با یکدیگر بحث کنید و به تبادل نظر بپردازید تا نقاط تاریک رفتارهایتان برایتان روشن شود و شناخت بیشتری نسبت به آن ها کسب کنید تا بتوانید در جهت اصلاح آن ها گام بردارید و نقاط روشن اخلاقی و رفتاری تان را نیز هر چه بیشتر تقویت کنید؛ همچنین می توانید به شکل پرسش و پاسخ، از آن ها درباره خصوصیات رفتاریتان سوال کنید و آنها به سوال های شما صادقانه جواب دهند.

۲٫ تفکر و تدقیق در رفتارهایتان توسط خودتان:
هر انسانی می تواند بهترین تحلیل گر رفتارهای خویش باشد. اکثر انسان ها خصوصیات مثبت و منفی رفتاری خود را می دانند، ولی با توجی های فراوان و با استفاده از مکانیسم های دفاعی (دلیل تراشی، انکار، فرافکنی و …) واقعیت را برای خود تحریف می کنند و خصوصیات منفی شان را برای خود موجه و زیبا جلوه می دهند. اگر آدمی بخواهد و بتواند این پرده را کنار بزند و منصفانه اعمال و رفتار خود را به بوته نقد بکشاند در بیشتر موارد خصوصیات منفی خود را میتواند کشف کند و با این شناخت درست، گام بلندی برای اصلاح آن بردارد.

۳٫ روش پرسش و پاسخ از خود:
هر کسی برای ازدواج باید معیارهایی داشته باشد؛ وقتی معیارهای ازدواج را برای خود مشخص کردید می توانید با پرسش از خود و پاسخ دادن به آن ها تا حد زیادی به خواسته های درونی خودتان برای ازدواج واقف شوید. به عنوان مثال درباره اعتقادات از خود سوال می کنید که خدا و دین و عمل به واجبات و پرهیز از محرمات تا چه حدی در زندگی مشترکی که خواهم داشت برای من مهم است؟ پاسخ صادقانه به این پرسش و پرسش های دیگری که مربوط به اعتقاداتتان می باشد تکلیف شما را در بعد اعتقادی برای خودتان مشخص خواهد کرد.

۴٫ مطالعه زندگی انسان های بزرگ و الهی:
مطالعه زندگی انسان های بزرگ و الهی نیز می تواند به ما در خودشناسی و شناخت خصوصیات مثبت و منفی رفتاری مان کمک کند. وقتی زندگی این گونه افراد را می خوانیم و رفتارهای آن ها را مرور می کنیم و آن ها را با رفتارهای خودمان تطبیق می دهیم و مقایسه می کنیم، اگر منصف باشیم و نخواهیم برای رفتارهای اشتباهمان توجیهات نامربوط بیاوریم، حقیقتا بسیاری از خصوصیات منفی رفتارمان برایمان روشن می شود. به عنوان مثال وقتی زندگی بزرگ ناشر توحید حضرت محمد (ص) را می خوانیم و می بینیم ایشان با کودکان چگونه رفتار می کردند و چقدر با آن ها مهربان بودند و تکریمشان می کردند و سفارش می کردند که با کودکان مهربان باشید، و خود را می بینیم که با کودکان نامهربان هستیم. به راحتی باید متوجه شویم که این یک خصیصه منفی اخلاقی است که در وجودمان است و باید آن را کنار بگذاریم. با مطالعه زندگی این گونه افراد بسیاری از خصوصیات مثبت و منفی رفتارمان برای ما عیان و نمایان می شود و گامی دیگر ما را به سود خودشناسی نزدیکتر می کند.

۵٫ مطالعه کتاب های مربوط به این زمینه:
مطالعه کتاب های مربوط به این زمینه می تواند افق های جدیدی را برای شما در این حوزه باز کند و راه های مختلف خودشناسی را به شما نشان داده و سطح آگاهی و شناخت شما را در این مسائل بالا ببرد. یکی از جلدهای مجموعه ۶ جلدی بهتر از آیینه و شمعدان، ویژه مجردها. با این عنوان چقدر خودت را می شناسی (شناخت بیشتر خود و انتخاب همسر) نیز از منابع خوبی است که می توانید به آن مراجعه کنید. همچنین کتاب مطلع مهر که بارها توصیه شده و کتب دیگری که در این زمینه تالیف گشته اند.

۶٫ مراجعه به مشاور خانواده و ازدواج یا روانشناس:
مراجعه حضوری شما پیش یک مشاور یا روانشناس حاذق نیز می تواند ابعاد رفتاری و شخصیتی شما را برایتان بیشتر نمایان کند. مشاور و روانشناس با اطلاعاتی که از شما و زندگی تان می گیرد و با توجه به آن اطلاعات و تجربیاتی که در این زمینه دارد و همچنین تکنیک های خاص مشاوره و روانشناسی، کمک فراوانی برای خود شناسی قبل از ازدواج به شما ارائه خواهد کرد.

سوالات خودشناسی
برای شناخت خود از سؤالاتی در ابعاد مختلف شروع کنیم و در پی جواب آن ضمن کمک گرفتن از دیگران، در پی کشف خصوصیات اخلاقی و شخصیتی خود باشیم. رو راست بودن و کنار گذاشتن دروغ و نیرنگ هنگام خودشناسی به ما فرصت می دهد شخصیت پنهان شده در پس رفتارهای ظاهریمان را بهتر بشناسیم. لذا در خودشناسی با خودمان صادق باشیم و جهت تعیین اولویتها و معیارهای مد نظرمان در ازدواج ابتدا خود را واکاوی نما ییم و در خلوتی رو راست با خود ضمن کمک گرفتن از دیگران به سؤالات زیر پاسخ دهیم.

ابعاد خود شناسی را می توان در نمودار ذیل دید:

اعتقادی و مذهبی
خدا در زندگی من چه جایگاهی دارد؟
خط قرمزهای اعتقادی و مذهبی من چیست؟
حد تقیدّات مذهبی من چه حد است و اصولا چقدر این مسائل برای من مهم است؟
واجبات دینی، محرمات و مستحباّت برای من در چه درجه ی اهمیتی هستند؟
توسلّ به ائمه چه جایگاهی در زندگی من دارد؟

اخلاقی
خلق و خوهای خاص من چیست؟ مثلا (زودرنج و حسّاس، مهربان، عاطفی، کمی عصبی) به طور مثال اگر با کوچک ترین مخالفتی با ایده ها و حرف هایت به شدتّ می رنجی، احتمالا زودرنج هستی یا انتقاد پذیر نیستی.

اگر صفات و خلق و خوی در ما وجود دارد که پسندیده نیست، یا از داشتن آنها احساس خوشایندی ندارم، بهتر است با برنامه ریزی درصدد رفع تدریجی آنها باشیم.

سعی کنیم درپی فراگیری و ملکه کردن صفات نیک در وجودمان باشیم به خصوص صفات و خلق و خوهایی که در زندگی آینده مان موثرّند؛ مثل (گذشت، مهرورزی و…)

ظاهری
خوب است بدانیم وضعیت ظاهری ما از عنایت خداست و ما نقشی در انتخاب آن نداشته ام. بنابراین اگر دارای حسن صورتیم، مراقب باشیم مغرور نشویم و اگر صورت ظاهری بسیار جذاّبی نداریم، سعی کنیم دیگر ستعدادها، ویژگی ها و توانایی هایمان را گسترده کنیم تا دیگران ما را با دیگر خصوصیات مثبتمان بشناسند نه با شکل ظاهریمان.

از نظر ظاهری و اندام در چه وضعیتی قرارداری؟
ظاهری زیبا یا معمولی داری؟ آرایش می کنی یا نه؟
چگونه پوششی را استفاده می کنی؟ (چادر، مانتو)
نظرت راجع به پوششهای مد روز چیست؟
به آراستگی لباس چقدر اهمیت میدهی؟
آیا لباس معرفّ شخصیت فرد است؟ تا چه حد؟

اوقات فراغت
تفریحاتت چیست؟
در اوقات فراغت چه کارهایی انجام می دهی و از انجام آن ها لذتّ می بری؟
با فامیل به پارک رفتن تو را خوشحال تر می کند یا حضور درمیان یک دشت سا کت؟
چه سرگرمی تو را آزار میدهد؟
چه نوع سرگرمیها ی را دور از شأن خود میدانی؟

فرهنگی
ارزش، هنجار، باور، اخلاقیات، عادات، آداب و رسوم، نحوهی زندگی خانوادگی، مراسم و آیین ها، سلایق، الگوها، معاشرت ها، نحوه ی برقراری ارتباطات، اعتقادات و… همگی اجزای تشکیل دهنده ی فرهنگ هستند.

اخلاقیات خاص خانواده ی شما در برخورد با دیگران و در جمع خانواده تان چگونه است؟
آیا در خانواده ی شما افراد احترام یکدیگر را حفظ می کنند یا نه؟
از لحاظ پایبندی به اعتقادات مذهبی، خود و خانواده تان را چگونه ارزیابی می کنید؟
الگوی تو در زمینه های مختلف (مذهبی، اخلاقی، تحصیلی و…) چیست؟ الگوی خانواده ات چه طور؟
مراسم شادی و عزا در خانوادهی شما به چه طریق است؟ آیا رسم خاصی دارید؟
ویژگی های اخلاقی حاکم بر خانواده ی شما چیست؟ (خانوادهای آرام، صبور، مهمان نواز، مؤدبّ و خونگرم )
چقدر مهمان نوازید و تمایل به معاشرت و رفت وآمد با دیگران را دارید؟  خانواده تان چه طور؟
درمعاشرت با دیگران آداب مهمان داری و پذیرایی شما چگونه است؟
آیا در کل با فرهنگ خانواده ات همسو هستی یا نه؟
آیا تا به حال احساس کرده ای که خود یا خانواده ات به نوعی دچار خرافات شده اید؟

اقتصادی
حد رفاه اقتصادی شما و خانواده تان چیست؟
خودتان چه فعالیتهای اقتصادی دارید؟
آیا با پس اندازکردن موافقی؟ آیا پس اندازی داری یا نه؟
تعریف شما از صرفه جویی و ولخرجی چیست؟ خودتان صرفه جوهستید یا ولخرج؟
آیا در خود قدرت تطبیق با شرایط مالی متوسط یا پایین را میبینی یا نه؟
اگر با کم شدن رفاه اقتصادی قبلی که داشته اید، حس می کنی آرامش خود را از دست داده ای، بهتر است بدانی یه مسائل اقتصادی برای تو اهمیت ویژه ای دارد.

خانواده
اعضای خانواده ی تو چند نفرند؟ خلقیات خاص هر کدام چیست؟
آیا پدر و مادرت در قید حیات هستند یا نه؟
فوت پدر و مادر یا طلاق آنها (درصورت وقوع) چه تأثیری روی شما داشته است؟ برای بهبود اوضاع آیا اقدامی کردهای یا نه؟
آیا خانواده ی شما با اعتیاد یا انواع بزه مواجه بوده است یا نه؟ وا کنش شما و دیگر اعضا درآن باره چگونه بوده است؟

اجتماعی
چقدر با اجتماعات خارج از خانه در تعاملید؟
وقتی درحضور جمع هستی احساس راحتی داری یا معذبّی؟
آیا میتوانی در جمع سخن بگویی و ابراز احساسات و اظهار نظر کنی؟
آیا درخود علاقه و توانایی مسؤولیت پذیری درگروههای اجتماعی را می بینی؟
اگر بیشتر دوست داری تنها باشی، تمایل به حضور در جمع نداری، از حضور و اظهار نظر در میان جمع معذبّی و مسائلی از این دست، این نشان می دهد که تو فردی درون گرا هستی و
اگر از حضور در جمع احساس خوبی داری، توانایی و علاقه ی صحبت در جمع را داری، در ابراز احساسات مشکلی نداری، این نشان می دهد تو برونگرا هستی.
آیا در مسایل اجتماعی و در تشکل های مردم نهاد عضو هستید؟ در صورت عضویت، این تشکل ها چقدر برای شما اهمیت دارد و برای آن وقت می گذارید؟

قوتّ تحصیلی
میزان تحصیلاتت چیست؟
آیا از رشته ای که در آن درس خوانده ای راضی هستی؟
برنامه ی علمی آینده ات چیست؟ قصد ادامه ی تحصیل داری یا نه؟
سطح قوتّ و توان تحصیلیت را در چه حد می دانی؟

هوشی
سطح هوش خود را چگونه ارزیابی می کنید؟

* منبع:
۱- مطلع مهر دکتر بانکی پور
۲- سایت پرسمان دانشجویی