هشتم تیر ماه بود که نشست توجیهی شورای امنیت سازمان ملل پیرامون بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ در مقر سازمان ملل برگزارشد و علی‌رغم اینکه این نشست به نتایج قابل‌توجهی منتهی نشد ولیکن تمامی طرفین پایبندی تمام و کمال ایران به تعهداتش در قالب برجام را ستودنی خوانده و در همین راستا نماینده اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه و انگلیس به منافع اقتصادی ناشی از اجرای برجام اشاره و تاثیر مثبت آن بر مناسبات دوجانبه را برجسته کردند. حتی “نیکی هیلی”، نماینده ایالات متحده هم نتوانست خدشه خاصی به صحت تعهدات ایران وارد کند و طی نطقی تلویحا بر این روند صحه گذاشت. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در تاریخ نهم تیر طی پیامی توییتری نوشت: «جلسات عالی با رهبران اروپایی داشتم. با وجود خصومت آمریکا، اتحادیه اروپا به برجام و تعامل سازنده متعهد است.»
*** وقتی آمریکا هم ایران را «پایبند» دانست!
از نکات جالب توجه نشست توجیهی شورای امنیت، تکرار چندباره مسائل مربوط به برنامه موشکی ایران بود که پس از بحث و بررسی نهایتا هیچ دستورالعمل الزام‌آوری جهت اضافه شدن به تعهدات ایران مطرح نشده و تنها در قالب یک “توصیه” ایران را به عدم “تنش آفرینی موشکی” ترغیب کرده بودند و پای هیچگونه الزام و تعهد بین‌المللی در میان نبود. حتی در قالب قطعنامه ۲۲۳۱(که نشست مذکور در ارتباط با بررسی این قطعنامه برگزار شده بود) نیز آمریکا و اتحادیه اروپا نمی‌توانستند به برنامه‌های موشکی جمهوری اسلامی حمله‌ور شوند، چراکه در این قطعنامه نیز هیچگونه بند الزام‌آوری که بتواند ایران را از حقوق موشکی خود منع کند و ضمانت اجرایی هم داشته باشد، وجود نداشت. در تایید این نکته نیز می‌توان به اظهارات “نیکی هیلی” در نشست کمیته تخصصی بودجه ایالات متحده اشاره کرد که گفته بود: “خیلی دلمان می‌خواست شورای امنیت، ایران را بخاطر فعالیت‌های موشکی تحریم کند، اما نمی‌توانیم.” لازم به ذکر است در این قطعنامه تنها به جمهوری اسلامی توصیه شده که: “از توسعه برنامه موشکی بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، اجتناب کند.”
روسیه نیز در جریان این نشست به طرح مسئله موشکی ایران واکنش نشان داد و انتقاداتی نسبت به نحوه برخورد و نگارش گزارش دبیرکل مطرح کرد و محتوای آن را غیرسازنده خواند و اعلام داشت که “موضوع موشکی ایران و موضوعات منطقه‌ای به شکلی که مطرح می‌شوند جایی در قطعنامه ۲۲۳۱ ندارد و طرح اتهامات واهی بدون شواهد کافی می‌تواند اجرای برجام را از مسیر صحیح خود خارج کند.” برخی دیگر از کشورها نظیر چین، قزاقستان، اروگوئه و بولیوی نیز به صورت صریح یا ضمنی از این مواضع حمایت کردند.
*** دوباره ایران دوباره تحریم!
تنها پس از چند ساعت از پایان این نشست، اتحادیه اروپا بصورت جداگانه لیست تحریم‌های گسترده علیه ۲۳ شخص حقیقی و ۱۴ شخص حقوقی را منتشر کرد که طی آن اسامی برخی از فرماندهان نظامی از جمله سردار قاسم سلیمانی و برخی از دانشمندان کشور مانند فریدون عباسی را به لیست تحریم‌ها اضافه کرد.
*** رابطه با تحریم‌های جدید FATF
همه این حوادث در شرایطی رخ می‌دهد که دولت یازدهم در سال ۲۰۱۶ متعهد به انجام مفاد قراردادFATF (که مربوط به مبارزه با پولشویی با تامین مالی تروریسم به تفسیر طرف غربی است) شده است که طبق آن در صورت عملی شدن مفاد آن محدودیت‌های فراوانی علیه سپاه پاسداران وضع می‌شود. بنظر می‌رسد با توجه به اینکه لیست اخیر تحریم‌های اتحادیه اروپا عمدتا آن دسته از نهادها و اشخاص حقوقی و حقیقی را در بر می‌گیرد که در ارتباط با برنامه‌های نظامی منطقه‌ای و موشکی ایران هستند، حکایت از ناامیدی طرف غربی از اجرایی شدن قرارداد FATF دارد که با استفاده از یک اهرم فشار دیگر عزم خود را در راستای اخلال در سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی جزم کرده‌اند.
*** سفر پرماجرای ظریف به فرانسه
با سفر وزیر امور خارجه کشورمان به فرانسه بسیاری از صاحب‌نظران حامی دولت این سفر را یک سفر راهگشا توصیف کردند و آن را در راستای پازل حفظ حمایت قدرت‌های اروپایی برای پایبندی به برجام در مقابل کارشکنی‌های ایالات متحده خواندند و همچنین امید می‌رفت که این سفر بتواند سر فصلی نو از ارتباطات با اروپا را در مسیر دیپلماسی جمهوری اسلامی آغاز کند، اما کنش‌ها و واکنش‌هایی که دولت فرانسه در چند روز گذشته در ارتباط با مسائل مربوط به ایران از خود نشان داده است، بیش از پیش نگرانی برخی صاحب‌نظران در عرصه سیاست خارجی را برانگیخته است. به عنوان مثال می‌توان به موضعی که فرانسه در نشست توجیهی شورای امنیت در هشتم تیرماه اتخاذ کرد اشاره کرد که طی آن نماینده فرانسه در سازمان ملل متحد به آزمایش موشک‌های بالستیک ایران پرداخت و این آزمایش‌ها را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت دانست!
پازل مواضع عجیب دولت فرانسه زمانی تکمیل می‌گردد که نیم‌نگاهی به نشست گروهک تروریستی منافقین به میزبانی پاریس داشته باشیم. درست در زمانی که سفر وزیر امور خارجه کشورمان راهگشا توصیف می‌شد، همایش منافقین آن را تحت‌الشعاع قرار داد و این نکته را به اثبات رساند که “شفافیت در روابط” دقیقا همان پاشنه آشیلی است که تعهدات اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی بصورت خاص را می‌تواند تهدید کند.
اجلاس اخیر منافقین در پاریس حتی تعجب محمدجواد ظریف را نیز برانگیخت و وی در مصاحبه‌ای در فرودگاه شارل دوگل فرانسه ضمن ابراز تاسف از مجوز فعالیت این گروهک در فرانسه به خبرگزاری صدا و سیما گفت: «ما در گفت و گوهایمان با مسئولان فرانسه این موضوع را به عنوان یک نقطه ابهام در روابط مطرح کردیم و آنها هم همواره تاکید کردند که ارتباطی با این گروه ندارند.» مبرهن است که تکذیب ارتباط دولت فرانسه با گروهک منافقین نمی‌تواند سرپوشی بر پناه دادن و میزبانی این گروهک تروریستی باشد و گذر زمان مشخص خواهد کرد که دولت فرانسه از ارتباط و میزبانی همزمان از منافقین و دراز کردن دست دوستی با دولت جمهوری اسلامی چه اهدافی را دنبال می‌کند.
*** اظهارات مبهم یک نماینده درباره واکنش به تحریم‌ها
همزمان با طرح بروز شدن تحریم‌های اتحادیه اروپا بحث اقدام متقابل در برابر نقض چندباره برجام مجددا مطرح شد. کاظم جلالی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در گفتگوی ویژه خبری مدعی شد، طبق طرح جدیدی که توسط مجلس به دولت ابلاغ می‌شود؛ لیستی از فرماندهان حامی تروریسم آمریکایی تهیه می‌شود که اقدام به تحریم آنها از سوی دولت صورت گیرد. البته که این بخش از اظهارات جلالی قدری مبهم بنظر می‌رسید که تحریم فرماندهان نظامی آمریکایی حامی تروریسم چه اثری بر تغییر رویکرد آنها دارد؟
همچنین این ابهام نیز مطرح می‌گردد که در شرایطی که روح و جسم برجام مجددا نقض شده آیا تصویب لوایحی از این دست تا چه اندازه می‌تواند به شاهراهی برای استیفای منافع ملت ایران مبدل شود؟ و یا اینکه در مواجهه با شرایطی که یک دولت اروپایی همزمان با نشست دیپلماتیک با وزیر خارجه کشور، به میزبانی همایش دشمنان ملت ایران مشغول است تا چه میزان می‌توان فعال و موثر ظاهر شد؟
