به گزارش “دانشجوآزاد” به نقل از خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، ترمز شتاب علمی کشور و ناکامی‌های پی در پی (از کاهش شتاب تولید علم گرفته تا توقف طرح‌های کلان ملی و پرتاب ماهواره‌های دانشجویی) سهم و اندوخته چند سال اخیر ما از سکوت‌ها و بی تفاوتی‌های مسئولانمان در عرصه علم و پژوهش بوده است.

مسئولانی که حتی باوجود تاکیدات مقام معظم رهبری بر کاهش شتاب علمی، آمارهایی ضد و نقیض و حتی تاریخ گذشته ارائه دادند تا خود را تبرئه کنند و همین باعث شد تا به یاد روزگاران خوش گذشته بخوابیم و حتی بودجه‌ طرح‌های کلان ملی به صفر برسد تا رقبا با شتاب به سمت جایگاهمان در حرکت باشند.

جایگاهی که با تلاش دانشمندان کشورمان در حوزه‌های مختلف به دست آمد و حفظ آن تلاش بیشتری را می‌طلبد.

دانشمندانی که اگر دِینی به آن‌ها داشتیم حداقلش این بود که باید برای تلاششان ارزشی قائل بودیم؛ نه اینکه ماهواره‌های دانشجویی در پَستوی سیاست خاک بخورند و ترمز طرح‌های کلان ملی‌مان کشیده شود.

و حالا سرنوشت علم کشورمان به جایی رسیده است که به جای اینکه هر ساله شاهد ارائه آمار پیشرفت شتاب علمی‌مان باشیم، نشسته‌ایم و فقط در مصاحبه‌های مسئولانمان می‌بینیم و می‌خوانیم که: چقدر خوبیم ما!

برای توصیف علم ایرانی قطعا توصیفاتی بیشتر از آنچه امروز در رسانه‌ها می‌بینیم و می‌شنویم نیاز داریم و باید به سال‌های دور (توجه کنید دور، خیلی دور) برگردیم تا بتوانیم علم ایران را آنگونه که هست معرفی کنیم.

لابد هنوز مردم لا به لای پچ پچ‌های روزانه‌شان درباره پیشرفت‌های علمی، از ابن سینا و ابوریحان بیرونی حرف می‌زنند یا از خواجه نصیرالدین طوسی و زکریای رازی برای همدیگر تعریف می‌کنند که اسطوره‌های تاریخ علم دنیا بوده‌اند وگرنه شتاب علم امروز ما چه چیزی برای نسل‌های بعدی دارد که بخواهند سینه به سینه آن را به همدیگر منتقل کرده و به آن افتخار کنند؟

ما هنوز سرخوش از شتاب علمی سال‌های گذشته هستیم و دل خوش کرده‌ایم به همان جایگاهی که چند سال پیش به دست آوردیم و به دلیل فاصله زیادی که با رقبا داشتیم فقط توانستیم جایگاهمان را حفظ کنیم.

رکود علم کشور و کندی شتاب علمی ایران در سال‌های اخیر، هشدارهای چندباره مقام معظم رهبری را در پی داشته است و این مسئله که مقام معظم رهبری شخصا سیاست‌های علم و فناوری کشور را نیز ابلاغ کردند نشان از اهمیت توجه مسئولان به علم و فناوری دارد.

البته مسئولان کشور هم در سخنرانی‌ها و همایش‌های مختلف به طور مداوم بر علم و فناوری و ماموریت‌گرایی دانشگاه‌ها تاکید دارند به طوریکه شاید بتوان گفت بیشترین واژه‌ای که وزیر علوم در سخنرانی‌هایش به کار می‌برد «دانشگاه کارآفرین و ماموریت‌گرا» باشد اما آنچه می‌بینیم نشان دهنده رکود علمی کشور ماست.

همانطور که مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند پیشرفت کشور ما در زمینه‌های مختلف در گرو پیشرفت علم و فناوری است و مسئولان علمی و پژوهشی کشور باید به فکر بهبود آمار شتاب علمی کشورمان باشند.

آماری که روزی باعث افتخار ایران و ایرانیان بود و حالا با رکود مواجه شده و دیگر خبری از پیشرفت سالیانه نیست.

آمار تولیدات علمی کشور در سال‌های گذشته بر اساس اعلام پایگاه استنادی اسکوپوس به شرح جدول ذیل است:

با نگاهی به این آمار متوجه می‌شویم روند رو به رشد تولیدات علمی کشورمان از سال ۲۰۰۵ شتاب علمی کشور آغاز شده و به یکباره از ۸ هزار و ۲۱۳ مقاله در این سال به ۱۱ هزار و ۴۴۴ مقاله در سال ۲۰۰۶ رسیدیم و پس از آن نیز با افزایش حدود ۴ هزار مقاله در سال ۲۰۰۷ به ۱۵ هزار و ۲۳ مقاله رسیدیم.

این شتاب به همین صورت ادامه داشت به طوریکه در سال ۲۰۰۸ باز هم شاهد رشد ۴ هزارتایی بودیم یعنی از ۱۵ هزار و ۲۳ مقاله در سال ۲۰۰۷ به ۱۹ هزار و ۵۱۳ مقاله در سال ۲۰۰۸ رسیدیم.

این روند رو به بهبود بود به شکلی که در سال ۲۰۰۹ شاهد رشد ۵ هزارتایی بودیم و ۲۴ هزار و ۷۵ مقاله در اسکوپوس نمایه کردیم و همین‌طور در سال ۲۰۱۰ نیز با نمایه ۲۹ هزار و ۷۱۲ مقاله در اسکوپوس رشد ۶ هزارتایی نسبت به سال قبل داشتیم.

سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ اوج شتاب علمی را پشت سر گذاشتیم و توانستیم با رشد ۱۰ هزارتایی به تعداد ۳۹ هزار و ۳۹۵ مقاله برسیم.

از این زمان به بعد شتاب علمی کشور کند شد تا جاییکه حتی شاهد افت و رکود هم بودیم.

سال ۲۰۱۲ تعداد ۴۰ هزار و ۶۳۷ مقاله داشتیم و ۲۰۱۳ به ۴۱ هزار و ۴۹۲ مقاله رسیدیم یعنی تنها کمتر از هزار مقاله پیشرفت کردیم.

سال ۲۰۱۴ تعداد مقالات ما در پایگاه اسکوپوس ۴۳ هزار و ۸۳۸ مقاله بود یعنی رشد بیش از دو هزارتایی داشتیم ولی در سال ۲۰۱۵ حتی شاهد کم شدن تعداد مقالات بودیم به طوریکه در این سال تعداد ۴۱ هزار و ۹۳۶ مقاله در اسکوپوس نمایه شد و سال ۲۰۱۶ هم تعداد ۳۷ هزار و ۸۷۶ مقاله نمایه کردیم.

اما از ایرانی که براساس خواسته مقام معظم رهبری باید به مرجعیت علمی دنیا برسد شتاب علمی بیشتری انتظار می‌رود، حداقل این بود که طرح‌های کلان ملی متوقف نمی‌شدند تا انگیزه دانشمندان کشورمان برای ادامه روند تحقیقاتی کور نشود.