به گزارش “دانشجوآزاد” “ما باید مسئله اقتصاد دانش بنیان را جدی بگیریم این شرکت های دانش بنیان را واقعا جدی بگیریم شاید بتوان گفت میلیون‌ها جوان الان در کشور هستند که اینها آماده کارند که اگر یک کمکی به اینها بشود می‌توانند واقعاً در این قسمت‌ها پیش بروند و بخش‌های مختلف را فعال کنند.”

این جمله رهنمود مقام معظم رهبری در دیدار هیئت دولت پیرامون موضوع اقتصاد مقاومتی و راهکارهای تحقق آن است، هرچند بسیاری از بداندیشان گمان می کردند که اقتصاد مقاومتی به مفهوم ریاضت اقتصادی است اما پندهای حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب نشان می‌دهد که اقتصاد مقاومتی مرزهای ناشناخته از پیشرفته کشور را در خواهد نوردید و مساله اقتصاد دانش بنیان یکی از موضوعات مهم آن خواهد بود.

به این مفهوم که با تکیه بر اقتصاد مقاومتی ظرفیت های علمی کشور فعال شده و از نگاه جوانان ایرانی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور بهره گیری شود ناگفته پیداست اقتصاد دانش بنیان به روشی از تولید گفته می‌شود که در آن از دانش برای ایجاد ارزش افزوده استفاده می شود.

فناوری و بخصوص فناوری‌های دانش‌بنیان ابزاری برای تبدیل بخشی از دانش به ماشین آلات محسوب می شود محور و زیر ساخت تولید در اقتصادهای مختلف به خوبی می‌تواند وجه تمایز و مزیتهای اقتصاد دانش بنیان را نسبت به انواع دیگر مشخص کند. برای شکل‌گیری یک اقتصاد دانش بنیان و حرکت در مسیرهای تعیین شده ملزوماتی نیز وجود دارد؛ نیروی کار دانش آموخته و ماهر، سیستم مشوق، اختصاص بودجه های پژوهشی و زیرساخت‌های ارتباطی و فناورانه از مهمترین این ملزومات است تا بر اساس آن بتوان دانش را به ثروت تبدیل کرد آن را به اشتراک گذاشت و در قبال تحولات جدید واکنش به موقع و مناسبی از خود نشان داد.

در سال‌های اخیر این نوع از اقتصاد در کشور ما نیز جایگاهی برای خود درست کرده است اما با این وجود یکی از نقاط ضعف اقتصادی کشور پایین بودن میزان خلاقیت و نوآوری و ضعف فناوری بنگاه های اقتصادی است این مسئله اقتصاد و صنعت کشور را مصرف کننده ی فناوری های خارجی کرده است و این خود زمینه ی آسیب پذیری اقتصاد کشور را در برابر تحریم بیگانگان به وجود می آورد این موضوع در ابتدا اهمیت اقتصاد مقاومتی را بیش از پیش نشان داد و در ادامه نقشه بی بدیل دانش در حل معضلات کشور برای مصون ماندن از تهدیدات احتمالی در آینده را هر چه بیشتر گوشزد کرد.

اهمیت اقتصاد دانش بنیان در سیاست اقتصاد مقاومتی از آن رو مطرح می‌شود که دانش یکی از نیروهای بسیار موثر در تحولات اقتصادی و اجتماعی بوده و حتی می توان آن را یک کالای عمومی محسوب کرد علاوه بر تاکید بر اقتصاد دانش بنیان در چارچوب سیاستهای اقتصاد مقاومتی اهمیت صنایع هایتک و دانش بنیان در اسناد بالادستی از جمله سند چشم انداز ۲۰ ساله یک کشور نیز مورد تاکید قرار گرفته است؛ جایگاه شرکتهای دانش بنیان در افق ۱۴۰۴ و سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور به گونه ای پیش بینی شده است که در سال ۱۴۰۴ باید ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از محل اقتصاد دانش بنیان تولید شود؛ در برنامه های توسعه و سند چشم انداز اگر تولید ناخالص داخلی کشور را در سال، ۱۲۰۰ میلیارد دلار در نظر بگیریم سهم ۵۰ درصدی صنایع هایتک در پایان برنامه ۲۰ سال به این معنا است که در مجموع باید ۳۰۰ میلیارد دلار محصولات دانش بنیان تولید کنیم این محاسبات نشان می‌دهد که سهم هر استان در افق ۱۴۰۴ برای تولید محصولات دانش بنیان ۲۰ میلیارد دلار در نظر گرفته شده است در حالی که هم اکنون کل فروش نفت کشور ۲۰ میلیارد دلار است مقایسه میزان فروش کنونی با آن چیزی که در سال ۱۴۰۴ در پایانه سند چشم انداز برای هر استان در نظر گرفته شده است نشان می دهد که علاوه بر فعالیت های خوبی که در این زمینه در استانها انجام گرفته است همچنان از موج دانش بنیانی عقب هستیم و باید تلاش بیشتری از خود نشان دهیم طبق آمار صندوق نوآوری و شکوفایی کشور در حال حاضر شرکت های دانش بنیان به یک هزار و ۹۵۷ شرکت می رسد که از این تعداد ۱۲۰۸ شرکت نوپا (۶۰ درصد) ۳۵۶ شرکت تولیدی طراحی (۳۵ درصد) و ۹۳ شرکت صنعتی (۵ درصد) هستند.

مسلما با این تعداد شرکت دانش بنیان دستیابی به هدف تولید ۶۰۰ میلیارد دلاری و اختصاص نیمی از تولید ناخالص داخلی به محصولات دانش‌بنیان دور از ذهن به نظر می‌رسد و باید در چارچوب اقتصاد مقاومتی تلاش های بیشتری انجام دهیم به عنوان اولین گام در جهت نیل به اهداف چشم‌انداز ۲۰ ساله و تحقق نقش شرکت‌های دانش بنیان در اقتصاد مقاومتی و افق ۱۴۰۴ توسعه صنایع هایتک و حرکت کانون‌های استقرار از درون شهری در نقاط کم طرح توسعه یافته به عنوان یک رویکرد کلی باید نقشه راه در توسعه صنایع کشور قرار بگیرد.

حسین مزاریان