شیمی یکی از مهمترین حوزه های فعالیت آلفرد نوبل بود و توسعه اختراعات وی بر پایه علم شیمی قرار داشت. شیمی دومین حوزه ای است که در وصیت نامه نوبل اشاره شده است. جایگاه اول به فیزیک تعلق دارد.
جایزه نوبل شیمی توسط آکادمی سطنتی علوم در استکهلم سوئد اهدا می شود.
*****دانستنی هایی درباه جایزه نوبل شیمی
-از سال ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۵ میلادی، ۱۰۷ جایزه نوبل شیمی اهدا شده است.
-۶۳ جایزه نوبل فقط یک برنده داشته است (به صورت مشترک نبوده است).
-تاکنون چهار زن موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شده اند.
– یک دانشمند انگلیسی به نام فردریک سانگر دوبار در سال های ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰ میلادی موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد.
-جوان ترین برنده جایزه نوبل شیمی، فردریک جولیت نام دارد. این دانشمند فرانسوی زمانی که در سال ۱۹۳۵ میلادی موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد، تنها ۳۵ سال سن داشت.
-مسن ترین برنده جایزه نوبل شیمی جان فن نام دارد. این دانشمند آمریکایی در زمان دریافت جایزه، در سال ۲۰۰۲ میلادی، ۸۵ سال سن داشت.
-میانگین سن برندگان جایزه نوبل شیمی ۵۸ سال است.
علت این که جایزه نوبل در مواردی به طور مشترک به چند نفر اهدا شده، اساسنامه بنیاد نوبل است که در آن آمده: ممکن است مبلغ جایزه بین دو کار تحقیقاتی که هر کدام به تنهایی مستحق دریافت جایزه هستند، به طور مساوی تقسیم شود. اگر کار تحقیقاتی که جایزه را دریافت می کند، حاصل کار دو یا سه نفر باشد، جایزه باید به طور مساوی بین آن ها تقسیم شود. تحت هیچ شرایطی جایزه نوبل بین گروهی که بیش از سه نفر باشند، تقسیم نخواهد شد.
از سال ۱۹۰۱ تاکنون، ۱۰۷ جایزه نوبل در حوزه شیمی اهدا شده است. سال های ۱۹۱۶، ۱۹۱۷، ۱۹۱۹، ۱۹۲۴، ۱۹۳۳، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲، جایزه نوبل شیمی هیچ برنده ای نداشت؛ چراکه آلفرد نوبل در وصیت نامه خود اعلام کرده بود که اگر هیچ یک از تحقیقات در حال انجام در طول سال، از اهمیت کافی برخوردار نبود، جایزه مالی تا سال بعد محفوظ بماند و اهدا نشود و اگر در سال بعد هم اهدای آن امکان پذیر نباشد، کل مبلغ، به وجوه مسدود شده به منظور تامین منابع مالی بنیاد نوبل اضافه شود.
در طول جنگ جهانی اول و دوم، تعداد جوایز نوبل اهدا شده کاهش یافت؛ چراکه در آن دوران، بشر درگیر جنگ و خونریزی بود و دقیقا بر خلاف مسیر صلح (که هدف غایی نوبل از اهدای جایزه بود) گام بر می داشت.
*****
آلفرد نوبل در تاریخ ۲۱ اکتبر سال ۱۸۳۳ در شهر استکهلم کشور سوئد به دنیا آمد. خانواده او از نوادگان اولاف رودبک، یک نابغه مشهور سوئدی بودند که در قرن هفدهم، دوران پرشکوه قدرت نمایی سوئد در اروپای شمالی، می زیستند. نوبل در ۱۷ سالگی به پنج زبان زنده دنیا کاملا مسلط بود و اشعار و داستان هایی از وی به جای مانده است. وی همچنین به موضوعات اجتماعی و صلح علاقمند بود.
بنیاد نوبل نهادی است که در سال ۱۹۰۰ در پی تنظیم وصیت نامه آلفرد نوبل، شکل گرفت. نوبل بخش عمده ثروتش را برای جایزه ای درنظر گرفت که با نام خود او به برجسته ترین تلاش ها در پنج زمینه فیزیک، شیمی، علوم پزشکی یا فیزیولوژی، ادبیات و برقراری صلح اهدا می شود.